Ketikoti
Bram Tjaden in 150 woorden
7 reactiesDit weekend is het Ketikoti. Die feestdag stond al jaren in mijn digitale agenda gemarkeerd zonder dat ik er echt bij stilstond. Dat is inmiddels wel anders.
De kranten staan er vol van in de aanloop naar 1 juli 2023 als het 150 jaar geleden is dat de slavernij in juridische zin werd afgeschaft. Wat niet wil zeggen dat ongelijkheid is verdwenen. Het doortrekt ook nu nog op talloze manieren ons leven. Ik merk dat ook als ik spreekuur doe in de noodopvang voor asielzoekers. Als ik daarbij stilsta voelt dat ongemakkelijk, omdat ik me realiseer wat de wortels zijn van mijn bevoorrechte positie. Mijn grootvader was baas van een suikerfabriek op Java, mijn moeders held was Jan Pieterszoon Coen. Het koloniale verleden is ook mijn verleden. Daar schaam ik me nu voor. Laat stilstaan bij deze gevoelens mijn bijdrage zijn aan Ketikoti, een feestdag waarop heling centraal staat.
Op de voorpagina van de Volkskrant staat een rubriekje ‘150’. Daarin schrijven Paulien Cornelisse en Sander Donkers in 150 woorden een impressietje. Lekker kort en krachtig. Dat ga ik de komende tijd ook proberen.
Meer van Bram Tjaden
V. Kyriskozoglou
Senior co-assistent
Mooie stuk. Ik vind dat u een goede voorbeeld geeft door hierbij stil te staan. Vooral voor (zorg)medewerkers die vaak te maken krijgen met vluchtelingen of patiënten met migratie en niet westerse achtergrond.
M. Ouwens
Verzekeringsarts en bedrijfsarts
Helen zal niet lukken middels verdelen. Met enerzijds mensen die verondersteld worden geprofiteerd te hebben van de slavernij en priviliges. Die zich moeten schamen voor daden van (verre) voorouders - al waren die daden indertijd legaal. En al hebbe...n hun voorouders die slavernij afgeschaft.
Anderzijds de mensen die geacht worden slachtoffer te zijn. Nog steeds benadeeld en nog steeds de pijn van de slavernij voelend. Dus recht hebbend op de schaamte en excuses van die eerste groep.
Dat heelt niet en verbindt nog minder. Mede omdat zij vooral met elkaar gemeen hebben dat de meeste van hun voorouders een kort leven met diepe armoede en ellende hebben geleefd.
Als we heling wensen, vier dan met elkaar dat een groep voorouders eindelijk de vrijheid kreeg omdat die andere groep voorouders inzagen dat slavernij een gruwel is die moest stoppen.
psychiater, Heerenveen
En weer dat schuldgevoel over wat voorouders waren en deden. We zullen nooit in hun hart, hoofd en tijdsgewricht kunnen kruipen om na te voelen waarom zij handelden zoals ze handelden. Laten we daarom terughoudend zijn met onze veroordeling van hen e...n met het excuses maken namens hen. Respect echter voor degenen die zo wijs en dapper waren om zich tegen het (vooruit dan maar) toenmalige narratief te verzetten is wel op zijn plek lijkt me. En stilstaan bij het feit dat zoiets afschuwelijks als slavernij heeft bestaan en goddank werd afgeschaft is ook van belang: nooit weer zoiets! Maar schuldgevoel en excuses van mensen die geen slavenhouders zijn (geweest) aan mensen die geen slaven zijn (geweest) is in mijn ogen niet oprecht, van beide kanten. Een leeg en lelijk gebaar voor de bühne.
Mijn voorouders van beide kanten: generaties lang doodarme ploeteraars op het platteland. Moet ik me daarom nu nog boos voelen op hun onderdrukkers: rijke boeren, dominees, notabelen? En excuses verlangen?
Ken je geschiedenis, trek er lessen uit als dat lukt maar stop dat zinloze schuldgevoel.
H. van der Pol
Imme Bergman, huisarts, Nijmegen
Beste collega van der Pol,
Uw eerste zinnen vind ik lastig te verteren.;:"We zullen nooit in hun hart, hoofd en tijdsgewricht kunnen kruipen etc". Dat geldt natuurlijk ook voor Hitler Duitsland. We zullen ook nooit in hart en hoofd van de nazi's ku...nnen kruipen, die oa. 6 miljoen joden vergasten. De knieval die toenmalig Bondskanselier Willy Brand( die deelnam aan het verzet tegen de nazi's), geen nazi dus maakte bij zijn bezoek aan het toenmalige getto van Warschau zou in uw redenering dus niet oprecht en voor de buhne zijn. Hier haak ik af.
psychiater, Heerenveen
Die zin moet niet gezien worden als een vorm van goedpraten van misdragingen natuurlijk. Veel goedbedoelende mensen hebben vreselijke dingen gedaan. De meeste mensen deugen, maar dat zegt niks over wat ze doen als het erop aan komt. Naïef het heersen...de discours volgen is wat de meeste goede burgers deden en doen. En daar zit geen kwaad bij, en dat is nu juist het afschuwelijke. Slechts weinigen zijn in staat om buiten het narratief te stappen en een autonome koers te varen.
'Vader vergeef hun want ze weten niet wat ze doen', zoiets.
Wat ik, wellicht onhandig uitgedrukt, bedoelde was dat we niet te hard moeten oordelen over mensen die doorgaans niet in staat waren buiten de grenzen van hun context in tijd, plaats en cultuur te treden.
Want hoe wijs en dapper zouden we zelf geweest zijn in zulke barre tijden?
M.C.I. Visser
Huisarts Amsterdam
Als mensen niet in staat zijn buiten hun context 'te treden' kunnen ze dus doen wat Anton de Kom in zijn boek " wij slaven van Suriname" beschreven heeft?!
Psychiater uit Heerenveen, weet u wel welke 'in context' behandelingen van slaven door pla...ntagehouders daarin beschreven staan? De vergelijking met uw eigen voorouders is echt misplaatst!
P.H. Roessingh
huisarts
Ik vind de reactie van collega van der Pol juist erg mooi. Het getuigt van bescheidenheid om te denken dat je je écht goed kan inleven in het leed van de slavernij. Achteraf is het makkelijk (ver)oordelen en excuseren, maar hoe was het in die tijd? W...at zou jezelf gedaan en gevoeld hebben, als slaaf of als plantagehouder in Suriname? Best moeilijke vragen waar geen eenvoudig antwoord op is. De vergelijkingen naar andere historische situaties zijn ook invoelbaar.
Iedereen merkt wel aan de eerdere reacties dat het een zeer gevoelig onderwerp is. Terecht ook. Zodanig dat er twijfel ontstaat of je je wel in deze discussie moet mengen. Het zou zonde zijn als het gesprek over dit onderwerp daardoor stil valt.