Mogelijk meer antibioticaresistentie door gebruik antidepressiva

Het slikken van antidepressiva kan de resistentie tegen antibiotica verhogen, zo blijkt uit onderzoek gepubliceerd in PNAS. Geen spiksplinternieuwe bevinding: een paar jaar geleden constateerden onderzoekers al dat Escherichia coli resistent werd tegen meerdere antibiotica na blootstelling aan fluoxetine.

In dit nieuwe onderzoek door dezelfde groep (Yue Wang e.a.) werden E. coli-bacteriën blootgesteld aan vijf algemeen voorgeschreven antidepressiva in klinisch relevante concentraties – sertraline, escitalopram, bupropion, duloxetine en agomelatine – en gingen de onderzoekers na wat vervolgens de impact was van een veelheid aan antibiotica.

Giftige moleculen

Wat gebeurde er in grote lijnen? In de bacteriën, die in laboratoriumomstandigheden werden gekweekt, zorgden de antidepressiva ervoor dat de cellen reactieve zuurstofcomponenten aanmaakten: de giftige moleculen die de afweermechanismen op gang brengen. Dit activeerde vooral de effluxpomp van de bacterie, het uitdrijvingssysteem dat veel bacteriën gebruiken om verschillende moleculen, waaronder antibiotica, te elimineren. Dat verklaart op zich al hoe de bacteriën de antibiotica konden weerstaan zonder specifieke resistentiegenen te hebben. Maar dat bleek niet het hele verhaal. Blootstelling van E. coli aan antidepressiva leidde ook tot een toename van de mutatiesnelheid van de microbe en de daaropvolgende selectie van verschillende resistentiegenen. Met deze nuance: in bacteriën die onder anaerobe omstandigheden werden gekweekt, waren de niveaus van reactieve zuurstofcomponenten veel lager en kwam de resistentie veel langzamer op gang. En sertraline bevorderde bovendien de overdracht van genen tussen bacteriecellen, hetgeen de verspreiding van resistentie in een populatie aanzienlijk kan versnellen.

Anaerobe omstandigheden

Maar er is ook een belangrijke disclaimer bij al deze resultaten: bij gezonde mensen wordt E. coli voornamelijk aangetroffen in de dikke darm, waar de omstandigheden anaeroob zijn, en dat betekent dat het proces zoals Wang e.a. dat beschrijven in vivo mogelijk niet in dezelfde mate voorkomt, aldus een commentator in Nature.