Laatste nieuws
Achter het nieuws

Medisch specialist wil niet verplicht in loondienst

FMS-topman Robert Sie denkt dat een verplichting tot chaos zal leiden

11 reacties
Getty Images
Getty Images

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil graag dat alle medisch specialisten in loondienst komen. In opdracht van de commissie VWS is een advocatenkantoor nagegaan in hoeverre een verplichte overstap juridisch haalbaar is.

Het is voor de overheid betrekkelijk eenvoudig om vrijgevestigde medisch specialisten te verplichten om over te stappen naar loondienst. Het is de vraag of eerder geschatte kosten van 2 miljard euro voor het afkopen van goodwill, goed becijferd zijn.

Dat blijkt uit een recent rapport van advocatenkantoor AKD in opdracht van de vaste VWS-commissie. De commissie wilde een juridische analyse van een verplicht dienstverband voor medisch specialisten.

Hiermee is de loondienstkwestie opnieuw opgerakeld. Sinds de invoering van de integrale tarieven in 2015 is het een onderwerp dat geregeld terugkomt. Blijkens het vorige regeerakkoord (2017) wilde Rutte III dat medisch specialisten de overstap maken naar het participatiemodel of loondienst.

Dat is niet of nauwelijks gebeurd. Slechts weinigen maakten gebruik van de loondienstregeling, die vorig jaar nog met twee jaar is verlengd. Met deze subsidie­regeling kan een vrijgevestigde medisch specialist die overstapt naar loondienst een vergoeding krijgen van een ton. Hij mag dan ten minste vier jaar louter in loondienst werken.

Een nieuw regeerakkoord laat nog even op zich wachten, maar uit de verkiezingsprogramma’s van de grotere partijen bleek dat het merendeel voorstander is van gedwongen loondienst voor de medisch specialisten. Daarmee willen ze de productieprikkel inperken en kosten besparen. De VVD is een uitzondering; loondienst zou alleen voor níéuwe specialisten opgaan.

Het AKD-rapport veroorzaakte reuring en onrust onder vrijgevestigde medisch specialisten. Robert Sie, vicevoorzitter van de FMS, waarschuwde na publicatie dat een verplichte overstap tot loondienst tot ‘chaos’ zou leiden. ‘Met name het aspect van dwang wekt veel weerstand’, zegt hij in een toelichting. ‘Geen arts wil verplicht worden om over te stappen. We willen vrije keus behouden om al dan niet vrijgevestigd te blijven.’ Wat de productieprikkel betreft, zegt Sie: ‘Die zit in de gehéle zorgketen, dus ook tussen zorg­verzekeraars en ziekenhuizen.’

Klappen

Sie wijst op de timing van het rapport, na de verkiezingen en tijdens de derde coronagolf. ‘Best bijzonder om te merken dat mensen niet meer voor je klappen, maar dat je klappen krijgt. Er is een toe­nemende druk op planbare zorg, we zetten ons maximaal in. Feit is dat er een stuwmeer is aan uitgestelde zorg die we moeten inhalen; dat is een meerjarenplan. Het past niet om in zo’n situatie onrust te creëren. Voordat je een dergelijke ingrijpende maatregel doorvoert, moet je gedegen onderzoek verrichten.’

Sie erkent dat weinig specialisten gebruik hebben gemaakt van de vrijwillige overstapregeling. Zijn de voorwaarden niet gunstig genoeg? Hij draait het om: ‘Voor welk probleem was die overstapregeling een oplossing? Als het gaat om het bevorderen van de gewenste gelijkgerichtheid van medisch-specialistische bedrijven (msb’s) en ziekenhuisbesturen, dan zijn er andere manieren om tot een oplossing te komen.’

‘Er is een stuwmeer aan uitgestelde zorg; het past niet om in zo’n situatie onrust te creëren’

Belangentegenstellingen

Het woord is gevallen: gelijkgerichtheid. Het wordt gezien als een belangrijk argument om te pleiten voor loondienst en houdt in dat alle partijen gezamenlijk kwaliteit van zorg en doelmatigheid nastreven: alle neuzen dezelfde kant op. Daar wringt het, zo stellen de AKD-juristen. Ziekenhuizen willen meer zeggenschap over de msb’s, ze willen dat de specialisten zich beter voegen naar de doelstellingen van het ziekenhuis. Nu staat het eigen financiële belang van de individuele specialist, de vakgroep of het msb de ziekenhuisdoelen soms in de weg. Met artsen in loondienst lukt zoiets beter, is het idee, je krijgt een hiërarchische verhouding. Dat sluit aan, volgens de AKD, bij de tendens in de wetgeving om meer verantwoordelijkheid te leggen bij het ziekenhuisbestuur.

Het rapport geeft een voorbeeld van hoe vreselijk het kan misgaan tussen specialisten onderling en specialisten versus het ziekenhuis. Het is ontleend aan een recente uitspraak van het Scheidsgerecht Gezondheidszorg. Kort gezegd: een zieken­huis wil een geïntegreerd vaat­centrum oprichten. Dat komt er jarenlang niet omdat de vaatchirurgen en interventieradiologen er niet in slagen om werkzaamheden (die deels overlappen) en inkomsten te verdelen. Na ruim tien jaar steggelen, mediaton ten spijt, is het vaatcentrum er nóg niet. Namens de FMS zegt Sie dat deze casus ‘een anekdote’ is. ‘Hier gaat het mis, maar er zijn zoveel meer voorbeelden te geven waaruit blijkt dat ziekenhuisbestuur en msb’s juist uitstekend samenwerken.’

Het is een extreem voorbeeld, maar toont wel goed wat er mis is, zegt Jaap van den Heuvel, hoogleraar healthcare management (UvA) en voormalig bestuurder van het Rode Kruis Ziekenhuis. ‘Het ziekenhuis maakt beleidskeuzes, maar het msb kan niet aanhaken door individuele specialisten. Gelijkgerichtheid binnen het msb en daardoor binnen het ziekenhuis is dus ver te zoeken. Er zijn legio minder spectaculaire voorbeelden die dagelijks de besturing van een ziekenhuis bemoeilijken. Verontrustender is dat de loondienstkwestie nu wordt opgerakeld als de politieke oplossing voor de grote problemen waar ons zorgsysteem voor staat. Dat is natuurlijk niet zo. Het gaat om de financiering van de zorg die nu veel schade aanricht en de rol van de verzekeraars. Daarná komen de verantwoordelijkheden. Binnen het ziekenhuis is zeker een belangrijkere rol voor medisch specialisten, en ook voor verpleegkundigen, weggelegd. Maar niet met specialisten in een aparte en moeilijk bestuurbare juridische entiteit met eigen belangen.’

Goodwill

De AKD-advocaten stellen in het rapport opmerkelijk genoeg vast dat de overheid niet verplicht hoeft te worden om specialisten uit te kopen. Eerdere berekeningen van het CPB gingen uit van 2 miljard euro. Maar AKD zegt dat dit bedrag nog onzeker is en mogelijk lager zal uitvallen, omdat het gestoeld is op aannames. De juristen hebben gekeken naar het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, en zien daarin geen basis voor volledige compensatie van de goodwill. Goodwill is, volgens hen, geen ‘eigendom’. Sie reageert: ‘AKD is een prima advocatenkantoor, en zij hebben een interpretatie gegeven. Onze advocaten komen evenwel tot een andere zienswijze.’ De AKD-juristen zeggen overigens dat de overheid bij mogelijke introductie van verplicht dienstverband wel ‘een fair balance’ moet treffen. 

In de Nederlandse ziekenhuiszorg werken circa zevenduizend (6500 fte) vrij­gevestigde medisch specialisten. Dat betreft ongeveer 40 procent van alle specialisten. Zij zitten in ongeveer zestig msb’s (medisch-specialistische bedrijven). Alle medisch specialisten in academische ziekenhuizen werken in dienstverband.

Lees verder:

Achter het nieuws FMS VWS loondienst
  • Marieke van Twillert

    Marieke van Twillert werkt als journalist voor Medisch Contact. Arbeidsmarkt, levenseinde en e-health hebben haar speciale aandacht.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Anonymus

    Arts, St Elsewhere

    Er zijn maar weinig rapporten geschreven én publiek gemaakt, die niet in de strategie van de opdrachtgever passen. Het rapport van de AKD-advocaten over loondienst voor de vrijgevestigde medisch specialist is daarop geen uitzondering.

    Welk problee...m wil men nu eigenlijk oplossen? Goedkoper zal het niet gaan worden beaamt ook dit rapport. Een voorbeeld: er zijn per hoofd van de bevolking in Zweden 4 keer zo veel orthopeden (de Zweedse dokter is in loondienst) als in Nederland. Het gaat dus niet om geld, dan moet het dus gaan om macht. En inderdaad: alle neuzen moeten van bovenaf één kant opgedraaid kunnen worden, gelijkgerichtheid heet dat, aldus het advocaten collectief. Het wordt onderbouwd met een uitzonderlijk voorbeeld, een anekdote volgens Robert Sie. Waren niet de gefailleerde ziekenhuizen Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen de grote voorbeelden van loondienst klinieken? Waarom worden die dan niet genoemd?

    De zorg is gediend met goede inhoudelijke kennis, juist beleid, maar ook continuïteit. Patiënten verbinden zich aan dokter en instituut en beleid moet worden uitgerold, dat kost tijd. Een vrijgevestigd medisch specialist dient het instituut 20-30 jaar, een manager is tot op het hoogste niveau vaak een passant. De carrousel van zorgmanagers is bekend, maar over de invloed daarvan op de kwaliteit van de zorg en het nut voor het instituut wordt met geen woord gerept.

    Een manager zou een faciliteerder moeten zijn. Dat strookt niet met het ‘leiderschapsprofiel’ waarmee de manager zich kan onderscheiden. Politici zijn uit hetzelfde hout gesneden. Men spreekt dezelfde taal, en heeft dezelfde wensen: wij bepalen en jullie draaien. De grote vraag is: zal het de kwaliteit en de betaalbaarheid van de zorg helpen. Niemand die daar een antwoord op kan geven, ook de AKD advocaten niet. Er is daarom maar één reden denkbaar waarom de medisch specialist zo nodig in loondienst moet: de manager streeft naar volstrekte macht, ongeacht de uitkomst voor de zorg.

  • Antoinette Koopman

    Voormalige arts ouderengeneeskunde , Amsterdam

    Opvallende reacties die voorbijgaan aan de geldstromen in de gezondheidszorg: sinds het privatiseren van de gezondheidszorg zijn de kosten toegenomen door de kosten van de verzekeringen cq het management en de kosten van het management in de ziekenhu...izen....alles dankzij het neoliberalisme van de VVD en Rutte.

  • Anton Maes

    huisarts niet-praktiserend, Dieren

    De verkeerde volgorde met negeren van andere veel belangrijkere thema’s
    https://zorgenstelsel.nl/eerst-ziekenhuistaken-daarna-organisatie-en-bekostiging-inclusief-loondienstdiscussie/

  • Peter

    arts en jurist, Oss

    Collega Verbeek: "Laten we hier tijd en aandacht aan besteden voordat we een bewezen hoog kwalitatief en efficiënt zorgsysteem kapotmaken met een politiek machtsspel."

    2010: Loondienst versus vrijgevestigd
    https://www.medischcontact.nl/nieuws/laa...tste-nieuws/artikel/loondienst-versus-vrijgevestigd.htm
    o.a.: "‘Iedereen in loondienst is desastreus voor de wachtlijsten’" en "Waarom zou je een kwalitatief uitstekend systeem van gezondheidszorg rigoureus omgooien?"

    De discussie loopt natuurlijk al veel langer dan deze 11 jaar. Hoeveel meer tijd zou u er aan willen besteden om tot een standpunt te komen?

    En hoeveel langer laten we de jonge klaren thuis zitten en hun bevoegdheid verliezen c.q. als anios+ het land door racen, terwijl de wachtlijsten al ruim voldoende zijn voor meer dan een jaar aan achterstanden op de regulieren zorg en zelfs de acuut planbare zorg al feitelijk code zwart moet toepassen?

    Mijn gevoel is -- en ik vermoed niet alleen het mijne -- dat de vrijgevestigden gewoon geen verandering willen en het schoppen tegen heilige huisjes is. Mogelijk speelt de Wet normering topinkomens hierbij ook een belangrijke rol.

    De laatste dagen verschijnen er meer artikelen op MC waarin een gelijksoortig geluid wordt voortgebracht, mogelijk is de trein nu niet meer te stoppen.
    https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/column/schoppen-tegen-heilige-huisjes.htm

  • Peter

    arts en jurist, Oss

    Collega Verbeek: "Laten we hier tijd en aandacht aan besteden voordat we een bewezen hoog kwalitatief en efficiënt zorgsysteem kapotmaken met een politiek machtsspel."

    2010: Loondienst versus vrijgevestigd
    https://www.medischcontact.nl/nieuws/laa...tste-nieuws/artikel/loondienst-versus-vrijgevestigd.htm
    o.a.: "‘Iedereen in loondienst is desastreus voor de wachtlijsten’" en "Waarom zou je een kwalitatief uitstekend systeem van gezondheidszorg rigoureus omgooien?"

    De discussie loopt natuurlijk al veel langer dan deze 11 jaar. Hoeveel meer tijd zou u er aan willen besteden om tot een standpunt te komen?

    En hoeveel langer laten we de jonge klaren thuis zitten en hun bevoegdheid verliezen c.q. als anios+ het land door racen, terwijl de wachtlijsten al ruim voldoende zijn voor meer dan een jaar aan achterstanden op de regulieren zorg en zelfs de acuut planbare zorg al feitelijk code zwart moet toepassen?

    Mijn gevoel is -- en ik vermoed niet alleen het mijne -- dat de vrijgevestigden gewoon geen verandering willen en het schoppen tegen heilige huisjes is. Mogelijk speelt de Wet normering topinkomens hierbij ook een belangrijke rol.

    De laatste dagen verschijnen er meer artikelen op MC waarin een gelijksoortig geluid wordt voortgebracht, mogelijk is de trein nu niet meer te stoppen.
    https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/column/schoppen-tegen-heilige-huisjes.htm

  • Paul Verbeek

    orthopedisch chirurg-traumatoloog, Etten-Leur

    De zorgvraag en bijbehorende productie blijven jaarlijks stijgen. Als we de medisch specialist in loondienst dwingen lost dit al onze problemen op. Met deze simplistische voorstelling van zaken probeert de politiek het publiek te bespelen en de aanda...cht te verplaatsen van het werkelijke doel namelijk verder inperken van de autonomie van de medisch specialist. Tientallen basale vragen blijven onbeantwoord. Een goed doordacht plan om de gehele zorg betaalbaar te houden is afwezig. Een onevenredig groot deel van de schuld en verantwoordelijkheid wordt bij de behandelaar gelegd waarmee ook het wantrouwen tegen de behandelaar wordt gevoed. Om het zorgsysteem op een constructieve wijze te verbeteren in plaats van onder dwang een halfbakken plan er doorheen te duwen lijkt het mij noodzakelijk eerst een brede maatschappelijke discussie te voeren. In deze discussie moet een balans gevonden worden in de verantwoordelijkheden, zeggenschap en borging van professionele autonomie tussen de drie grootste stakeholders in de zorgketen; de individuele patiënt, behandelaar en overheid/verzekeraar (TRIAS MEDICA?)
    Laten we hier tijd en aandacht aan besteden voordat we een bewezen hoog kwalitatief en efficiënt zorgsysteem kapotmaken met een politiek machtsspel.

  • A

    AIOS

    Ik ken ook wel een voorbeeld van vakgroepen die allemaal in loondienst zijn, maar niet kunnen samenwerken. Dus ondanks dat de raad van bestuur wil dat er een Vrouw-Kind centrum komt, lukt dit niet. Dat heeft niets met loondienst, MSB of maatschappen ...te maken... Ook als iedereen in loondienst is moeten er fte, zeggenschap en macht verdeeld worden. Als de specialisten het werk niet doen, heeft de raad van bestuur geen invloed.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    O ja, nog twee dingen:

    1. hoeveel medisch specialisten zullen straks eigen bv'tje - naast loondienst - gaan runnen- zoals nu al het geval is bij (sommige ?) UMC's - met of zonder medeweten/instemming/spelregels vanuit de top.

    2. Lees het boek... De ingreep - van Peter Bennemeer - over het befaamde Bernhoven experiment - ook daaruit valt veel te leren

    Het lijkt gedaan met de 'vermeende' rust in medisch specialisten land. De tijd van akkoorden lijkt achter ons te liggen. De meeuwen gaan lager vliegen. Is er storm op komst ?

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    Dat wordt dan interessante crash ! Met potentieel grote gevolgen.

    Maar ooit zal er
    a. meer helderheid moeten komen in de - tot nu toe - weinig transparante financiële stromen van medisch specialisten binnen en buiten het ziekenhuis
    b. heldere, ...betere en handhaafbare regelgeving

  • Geert Slock

    huisarts, Sluis

    Is dit de definitieve overwinning van de bestuurlijke lobby op de professionals in de machtsstrijd die al decennia bezig is en die de professionals elders al verloren hebben ?, In de ouderenzorg en de GGZ is dienstverband de norm en is de professio...nele autonomie intussen deskundig ondermijnd, dit blijkt rampzalige gevolgen te hebben voor de kwaliteit van zorg.
    De DBC prijzen die het meeste zorggeld in de curatieve sector opslokken zullen niet transparanter worden met deze maatregelen, dus de vraag is welke politieke agenda achter deze maatregel zit.
    Betreffende de jonge klaren en het exploiteren van jonge collega's is de oplossing simpel : ieder die in de zorg (of de hele publieke sector) een inkomen of omzet boven de Balkenende norm verdient betaalt over dit deel omzet of inkomen 75 % belastingen. Natuurlijk treft dit soort maatregelen niet alleen specialisten maar ook bestuurders en consultants, een beroepsgroep waar de nodige ex-politici hun zakken vullen.

  • Peter

    arts en jurist, Oss

    Een discussie die al jaren loopt.
    1. Door politici, want het bekt lekker, ook al vertegenwoordigt het maar een klein percentage van de totale zorgkosten.
    2. Door de ziekenhuizen, met evidente eigen belangen ten aanzien van financiën en macht over ...de koers.
    3. Door de medisch specialisten zelf, onder meer door de club van toegetredenen klein te houden in plaats van nieuwe maten toe te laten, tegelijkertijd wel de opleidingsgelden voor AIOS'en te accepteren, in de ogen van velen misbruik maken van hun machtspositie door jonge klaren vervolgens veelal voor korte termijn in te zetten als ANIOS door heel het land ("voor u 100 anderen") en ook pogingen doen het abstracte begrip 'goodwill' te concretiseren, alsof patiënten niet vanzelf aan komen lopen bij wachtlijsten in de zorg als je ergens volledig opnieuw begint en wat slimme online dienstverleners inzet.

    Dit terwijl het onder de streep, in ieder geval volgens meerdere klinisch medisch specialisten in mijn eigen netwerk, nauwelijks uitmaakt ten opzichte van loondienst als je uitgaat van wat de rest van Nederland een normale full time werkweek vindt (38 uur).

    Een gemiddelde opleiding tot medisch specialist schijnt een half miljoen euro per jaar te kosten. WW na het afronden van hun opleidingstraject betalen we met zijn allen. Niemand heeft er wat aan als al die jonge klaren maar gaan promoveren en fellowships gaan doen, enkel en alleen om het licht te laten branden voor hun veelal jonge gezinnen.

    Wellicht zwart/wit, maar toch: beste collega's,geef ruimte aan jonge klaren en neem zelf een stap terug. Het zal jullie wellicht nog verrassen hoe weinig je daarmee opgeeft in werkelijke financiële zin, maar hoe fijn het is om weer een leven te hebben (veelal) buiten het ziekenhuis,zeker na de afgelopen anderhalf jaar continue 'aan' te hebben gestaan in verband met de pandemie. En wellicht is het ook tijd om de rust van loondienst te ervaren. Kom je dan nog iets tekort,dan kun je altijd nog in een ZBC (ernaast) aan de slag.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.