Maak van dementie geen identiteit
3 reactiesDe meeste ziektes en aandoeningen kun je krijgen of hebben. Patiënten vertellen dat ze hartfalen hebben of bang zijn om kanker te krijgen. Sommige ziektes kun je echter ook zijn of worden. Dit is in de Nederlandse taal voorbehouden aan ziektes en aandoeningen die de psyche betreffen; je kunt niet alleen een depressie krijgen maar je kunt ook depressief zijn.
Bij dementie wordt het nog bijzonderder: van deze ziekte wordt in de Nederlandse taal vaak een werkwoord gemaakt: een patiënt is aan het dementeren. Op de vraag waarom men van deze ziekte een werkwoord maakt, volgt meestal het antwoord dat 'dementie toch een proces is'. Dit argument houdt ons inziens geen stand. Kanker is immers ook een proces, maar mensen die lijden aan kanker zijn niet ‘aan het kankeren’. Wellicht wordt 'dementeren' gebruikt om de situatie wat te verzachten, in de trant van: hij is nog onderweg, nog niet heel erg dement. Misschien wordt 'dementie' beleefd als een te zware term vanwege het schrikbeeld dat mensen hebben van het eindstadium van de ziekte - terwijl het grootste deel van de mensen met dementie nog goed in staat is om hun wensen, behoeften en verlangens aan te geven.
Als het over de groep mensen met dementie gaat, wordt vaak gesproken over ‘dementerenden'. Hiermee maak je de persoon tot zijn/haar ziekte, zoals dat vroeger ook gebeurde met 'leprozen' en 'zwakzinnigen', taalgebruik dat inmiddels verlaten is. Juist bij een ziekte die de identiteit zo dreigt aan te tasten als dementie, is het belangrijk ons te realiseren dat mensen met dementie méér zijn dan hun ziekte alleen. Laten we daarom 'dementeren' en ‘dementerenden’ vergeten en spreken over 'mensen met dementie'.
Carolien van der Linden, Klinisch geriater, klinisch farmacoloog, Catharina Ziekenhuis Eindhoven
Petra Spies, Klinisch geriater, klinisch farmacoloog, Gelre ziekenhuizen, Apeldoorn & Zutphen
Sytse Zuidema, Hoogleraar Ouderengeneeskunde en Dementie, UMC Groningen
Reacties naar: carolien.vd.linden@catharinaziekenhuis.nl
Carolien van der Linden
klinisch geriater, Eindhoven
Beste Mathieu,
in onze ogen houdt het argument dat dementie een proces is geen stand.
Onze belangrijkste oproep is om mensen die lijden aan een bepaalde ziekte niet aan te duiden met de ziekte alleen zoals dat gebeurt met 'dementerenden'. Bij 'decomp...enserenden' gebeurt dit gelukkig ook niet.
Vriendelijke groet
Carolien van der Linden
mede namens andere auteurs
Rian Bibo
AIOS Ouderengeneeskunde, Maastricht
Beste collega Mathieu,
Hier ben ik het niet mee eens. Iemand is geen diabeet maar heeft diabetes. Iemand heeft hartfalen, decompensatio cordis, en kan decompenseren cq overvuld raken. Dit 'decompenseren' geeft een proces aan wat bij hartfalen kan ge...beuren.
Ook het werkwoord 'dementeren' vind ik niet correct want wat geeft dat nou aan? Wat is 'dementeren'? Iemand heeft dementie, inderdaad een neurodegeneratief proces. Net als iemand kanker heeft, een maligne proces.
Laten we alsjeblieft iemand niet aanspreken op de ziekte die hij/zij heeft alsof het iemands identiteit is!
Mathieu Prevoo
Specialist Ouderengeneeskunde, Sittard-Geleen
Een bekende discussie die respect toont maar wetenschappelijk tekort schiet!
Dementie is een actief neurodegeneratief lijden waarvan het (semantisch) logisch is om het ook als werkwoord te bezigen.
Vergelijk bijv. decompensatio cordis. We zeggen dat... iemand 'aan het decompenseren is' en niet (bv) "aan het linker-ventrikel-hypertrofieren" . Of iemand is aan het 'hyperventileren' is en niet (bv.) "aan pneumonieseren". Iedereen begrijpt de actuele toestand van de patiënt zonder iets over diens identiteit te zeggen.
Bij dementie niet anders! We zeggen "dementeren" en niet "aan het alzheimeren" of het "lewy-body-en". Het doet dus meer recht aan de identiteit van de patiënt dan men denkt.
NB. Waar patiënt staat mag ook mens, vrouw, man, cliënt e.d. gelezen worden.