‘We go NOW!’

De afgelopen weken was het vanwege de feestdagen rustig in ons Tanzaniaanse ziekenhuis. Maar deze week is dat anders; het is tijdens ons verblijf hier zelfs nog niet eerder zo druk geweest. Er zijn veel nieuwe patiënten opgenomen.

Ik sta deze week op de female ward. Bij een van de patiënten neem ik de anamnese af. En hoewel mijn Swahili zeker nog niet optimaal is (wel verbeterend!), versta ik er geen snars van. Wat zegt ze nou? Ik herken geen enkel woord. Ook de nurse snapt er niks van. Dan schiet een andere patiënt te hulp: ‘Anasema Kihaya’. Het blijkt dat ze alleen Kihaya spreekt, een soort dialect hier. Geen woord Swahili, geen woord Engels. En zo ontstaat er een situatie die me erg doet denken aan het fluisterspelletje dat je vroeger als kleuter speelde. Ik stel een vraag in het Engels, de nurse vertaalt deze naar Swahili, de behulpzame patiënt vertaalt hem naar Kihaya en de patiënt antwoordt. En dan andersom: de ‘medepatiënt’ vertaalt naar Swahili en de nurse weer naar Engels. En zo heb ik dan eindelijk het antwoord op mijn vraag; tenminste, als de woorden niet te veel verhaspeld zijn onderweg.

Terwijl ik bezig ben met mijn anamnese, zien we een grote flits, snel gevolgd door een harde knal. En daarna valt alle stroom uit. De bliksem is ingeslagen in het ziekenhuis. Op de drukke ward is het even stil, maar terwijl ik nog geschrokken door het raampje kijk, vervolgt iedereen snel zijn gesprek alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Eenmaal terug op de gang hoor ik piepjes vanuit één van de kamers komen. Ik schrik. De zuurstof voor de patiënt werkt ook op stroom dus die doet het nu ook niet meer. Ik loop naar de arts en laat de generator aanzetten.

Als het aantal patiënten op de ward oploopt tot 19, voel ik de bui al hangen; dit gaat een erg lange dag worden. Gelukkig lopen er twee clinical officers in opleiding mee. Dus terwijl de nurse nog met andere dingen bezig is, lijkt het mij een verstandig idee om vast met de wardround te beginnen. De clinical officers kunnen toch wel voor mij vertalen, denk ik bij mijzelf. Ik probeer het ze uit te leggen, maar ze zijn het niet met me eens. Ze vinden dat we toch echt op de nurse moeten wachten. Dat zint me totaal niet. En licht geïrriteerd zeg ik: ‘We have nineteen patients and one surgery, so we go NOW!’ Tot hilariteit van een van de andere co’s die na twee dagen zonder toegang tot het systeem, nu op de enige werkende computer in het ziekenhuis achter mij zit.

Vrijdags overlijdt de patiënt met de zuurstof. In Nederland zouden we haar palliatief noemen en haar zo comfortabel mogelijk houden maar niet meer verder behandelen. Hier is het belangrijk om te blijven behandelen en het alleronderste uit de kan te halen. De familie schreeuwt, zakt op de grond van verdriet en huilt zo hard dat het in het hele ziekenhuis te horen is. Op die manier publiekelijk verdriet tonen, ook dat is heel anders dan in Nederland. Ik moet drie keer slikken als ik ze zie. Zeker als ik bedenk dat het al de derde patiënt is die deze week op mijn afdeling overlijdt.

En dat is zo’n moment dat ik me weer even realiseer hoeveel geluk we hebben in Nederland, met al onze middelen en medicijnen.