‘Vertaaltechnologie leent zich niet voor tolken in zorg’

Vertaaltechnologie is niet geschikt als vervanging van tolken in de zorg. Daarvoor waarschuwen de Achterstandsfondsen. Volgens deze organisatie, die huisartsen in achterstandswijken bijstaat, blijft er behoefte aan professionele tolken om als arts volwaardige consulten te kunnen bieden bij taalbarrières.

De Achterstandsfondsen hebben de afgelopen jaren bekeken of technologische vertaalalternatieven een oplossing bieden voor het gebrek aan een structurele, laagdrempelige tolkenvoorziening voor de zorg. Zo hebben huisartsenpraktijken een apparaat uitgetest waar patiënten voorafgaand aan een consult in hun eigen taal konden invullen met welke zorgvraag zij kwamen, licht landelijk projectadviseur Leontien Sierts van Achterstandsfondsen toe.

Beperkingen

Ook zijn er apparaten getest waar iets kon worden ingesproken ter vertaling. Maar de ervaringen laten zien dat vertaaltechnologie flinke beperkingen heeft, aldus Sierts: laaggeletterde, niet digitaal vaardige of laagopgeleide patiënten hebben vaak moeite met de apparatuur hanteren. En de apparaten konden zelf niet uit de voeten met dialecten of lange zinnen. Sommige vertaalsites werken maar één vertaalkant op, technologie met voorleesfuncties hanteert te ingewikkeld taalgebruik, en Google Translate brengt het risico op herleiding naar een huisartsenpraktijk, schetst Sierts.

Sierts: ‘Over het algemeen zie je bij vertaaltechnologie dat er geen rekening wordt gehouden met het taalgebruik en -niveau van patiënten. Communicatie hertalen is echt een vak apart. Vertaaltechnologie werkt bij simpele ingrepen, of bij het zeggen van één zin of woord, maar niet voor volwaardige consultgesprekken. De inzet van een tolk is het meest geschikt om goed inzichtelijk te krijgen wat er speelt.’ Met de komst van Oekraïense vluchtelingen zien de fondsen de belangstelling voor vertaaltechniek toenemen, en zorgverleners elkaar wijzen op technologische oplossingen, zoals vertaalapparaten. ‘Laten we ervoor waken dat die niet de standaard worden.’

Tolkenvoorziening

De KNMG heeft afgelopen najaar aangedrongen op een algemene tolkenvoorziening voor alle zorgverleners. De Tweede Kamer vroeg de VWS-minister bij de VWS-begrotingsbehandeling om in kaart te brengen welke financieringsvormen mogelijk zijn om tot een structurele tolkenoplossing voor alle zorgverleners te komen. VWS-minister Ernst Kuipers meldt deze maandag in een Kamerbrief dat onderzoeksbureau Berenschot op een rijtje zet hoe de financiering en organisatie van tolken nu geschiedt en waar eventuele knelpunten zitten. Na de zomer wil hij die inventarisatie naar de Kamer sturen.

Volgens Kuipers wordt er verder vast gewerkt aan een tijdelijke bekostiging per 2023 voor tolken binnen de geboortezorg. Voor de ggz bestaat er sinds dit jaar een aparte declaratieoptie voor de inzet van een tolk bij volwassenen.