Sociale media spelen vaker een rol in tucht- en studentzaken

Uitlatingen op sociale media dienen steeds meer als bewijsmateriaal in tuchtrecht- en studentzaken. Grensoverschrijdend gedrag en identiteitsfraude zijn daarbij terugkerende thema’s. Dat blijkt uit onderzoek van onder andere arts-onderzoeker Sebastiaan Pronk.

Pronk, teven voorzitter van de werkgroep Professionaliteit van de Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs, heeft onlangs met drie andere artsen gekeken welke rol sociale media hadden in studentzaken die voor de bestuursrechter kwamen in de jaren 2000 tot en met 2022. Het gaat dan met name om zaken waarin een student een door de onderwijsinstelling opgelegde maatregel of genomen beslissing betwist. In de kleine vierduizend zaken die in die jaren werden aangespannen door hbo- en universiteitsstudenten waren socialemedia-uitlatingen in 25 zaken een factor. In de meeste gevallen ging het om uitlatingen via WhatsApp, en een enkele keer om Facebook of LinkedIn, blijkt uit een recente publicatie van Pronk e.a. in het Nederlands Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid.

Intimiderend

In de zaken varieerde de aard van de uitingen. Zo ging het om intimiderende berichten die studenten via sociale media hadden gestuurd, en waar instellingen hun een sanctie voor hadden opgelegd. Als voorbeeld noemt Pronk de zaak van een geneeskundestudent die seksuele uitlatingen had gedaan tegen een moeder en kind die hij via een coschap had ontmoet. De zaak resulteerde in een judicium abeundi.

Daarnaast werden sociale media ingezet voor identiteitsvervalsing: studenten deden zich anders voor en kregen daarvoor een maatregel opgelegd door de onderwijsinstelling. Een voorbeeld is dat van een geneeskundestudent die zich via Facebook voordeed als arts en promovendus. Verder spelen sociale media een rol bij examenfraude, met name bij examens die studenten op afstand deden, waarbij ze via hun webcam werden geobserveerd. Dat leidde bijvoorbeeld tot enkele zaken van kandidaten die mee hadden gedaan aan de decentrale selectie voor een medische opleiding. Zij beweerden, in de hoop zelf een hoger rangnummer te krijgen, dat andere kandidaten mogelijk via WhatsApp antwoorden ontvingen tijdens het afleggen van het examen.

Regulier

Ook kwam de vraag aan bod in hoeverre WhatsApp als regulier communicatiemiddel mag worden gebruikt. Zo was er een zaak van een geneeskundestudent die op basis van whatsapp-berichten onterecht had aangenomen dat hij tot coschappen was toegelaten.

Sociale media spelen in toenemende mate een rol sinds 2014; jaarlijks inmiddels in zo’n twee tot vier studentzaken, blijkt uit het onderzoek. In vrijwel alle zaken dienen de uitlatingen als bewijsmateriaal, door beide partijen met succes als zodanig benut. Pronk adviseert onderwijsinstellingen om vooraf duidelijkere regels te stellen over wat studenten wel en niet mogen op sociale media, met het oog op een veilige leeromgeving.

Parallellen

De arts-onderzoeker ziet parallellen met het tuchtrecht. Uit eerder onderzoek dat hij deed naar de rol van socialemediauitlatingen van BIG-geregistreerde zorgverleners in tuchtzaken, kwam namelijk ook naar voren dat dergelijke uitingen vaker als bewijsmateriaal dienen. En ook daarbij ging het om (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, naast titelmisbruik, beroepsgeheim en dossiervoering.