Minder vlees eten? De helft van de artsen bespreekt dit nooit

‘Opschuiven naar een voedingspatroon met meer plantaardige en minder dierlijke eiwitten is beter voor het milieu en gezonder voor de meeste Nederlanders.’ Dat concludeerde de Gezondheidsraad onlangs. Medisch Contact vroeg zijn lezers of ze het minderen van vlees in de spreekkamer bespreken en wat ze zelf op hun bord scheppen.

Dierlijke eiwitbronnen hebben een grotere milieu-impact dan plantaardige. Daarom onderzocht de Gezondheidsraad de impact van minder vlees eten op het milieu en onze gezondheid. De raad concludeert dat een voedingspatroon dat voor 60 procent uit plantaardige en 40 procent uit dierlijke eiwitten bestaat ‘beter is voor het milieu en gezonder voor de meeste Nederlanders’. Momenteel is die eiwitverhouding in ons voedingspatroon andersom. Als het zou lukken om die verhouding te verschuiven naar 60 procent plantaardig – de ‘eiwittransitie’ – dan kan dat de ‘milieu-impact van onze voedselconsumptie met 25 procent verlagen’, aldus de raad. In hoeverre is meer plantaardig eten een gespreksonderwerp in de spreekkamer?

Eiwittransitie

Van de 567 lezers die de mini-enquête invulden – 84 procent arts en 8 procent geneeskundestudent – vindt bijna de helft dat het een taak is van artsen om in de spreekkamer bij te dragen aan de eiwittransitie naar een meer plantaardig voedingspatroon. Bijna een derde vindt dat niet en een vijfde heeft hierover geen mening.

Kijken we alleen naar de antwoorden van de artsen en geneeskundestudenten – 69 procent vrouw, gemiddelde leeftijd 50 jaar – dan adviseert de helft patiënten naar eigen zeggen nooit om minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten te eten. Een kwart adviseert dat soms en bijna één op de zeven regelmatig. Een nog kleinere minderheid adviseert dat vaak of altijd. In subgroepen ligt deze verhouding anders. Onder respondenten die vinden dat de arts wel een taak heeft in de eiwittransitie, adviseert slechts een kwart nooit een voedingspatroon met minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten. Dat is driekwart bij degenen die de eiwittransitie géén taak van de arts vinden.

Niet belerend overkomen

Een vergelijkbare trend is te zien onder degenen die dagelijks en voornamelijk vlees eten in vergelijking met de (overwegend) vegetariërs en veganisten. Van de 521 artsen en geneeskundestudenten eet bijna een vijfde (vrijwel) dagelijks vlees, ruim een vijfde wisselt vlees en vegetarisch ongeveer fiftyfifty af, ruim de helft eet (voornamelijk) vegetarisch en een kleine groep is veganist. Van de ‘dagelijks en voornamelijk’-vleeseters – 57 procent man, gemiddelde leeftijd 55 jaar – adviseert ruim 80 procent patiënten nooit om minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten te eten. Onder de (voornamelijk) vegetariërs en veganisten – 78 procent vrouw, gemiddelde leeftijd 46 jaar – is dat 42,5 procent. Een van hen schrijft: ‘Ik zou wel willen, maar hoe maak ik dat wetenschappelijk hard dat het echt beter is, daar worstel ik mee. Ik ben zelf veganist, ook voor het milieu, en wil niet belerend overkomen.’

Patiëntenpopulatie

Honderd artsen en studenten gaven een korte toelichting op de enquêtevraag over het al dan niet aankaarten van een overstap naar een meer plantaardig dieet. Voor de meesten hangt dat samen met de patiëntenpopulatie die ze behandelen. Een greep uit de reacties van degenen die regelmatig tot altijd het onderwerp aankaarten: ‘overgaan op plantaardig eten is voor hart en vaten (mijn specialisatie) een goede zaak en beïnvloedt met name het LDL fantastisch goed’; ‘bij artrose en artritis geeft een plantaardig dieet bewezen pijnreductie’; ‘ik adviseer het met name bij patiënten met overgewicht, jicht en diabetes’;‘ik benoem het vooral bij kinderen met buikpijn, obstipatie, obesitas’; en ‘als uroloog zie ik patiënten met nierstenen en rood vlees verhoogt het risico daarop’.

Reacties van degenen die dit onderwerp nooit op tafel leggen: ‘op de pijnpoli heb ik daar in mijn beleving weinig aanleiding toe’; ‘op SEH wel aandacht voor preventie en leefstijl, maar roken, alcohol, fietshelm zijn vaak relevanter’; ‘in de oncologie is te weinig eten door smaakverlies/misselijkheid het grootste probleem’; en ‘ik sta er zelf helemaal achter, maar ik vind dit niet zo passend in de ouderengeneeskunde’. Andere argumenten die langskwamen: te weinig wetenschappelijk bewijs, geen taak van de arts of andere leefstijlinterventies zijn belangrijker – zoals stoppen met roken. Een enkeling bekent: ‘Ik heb er niet over nagedacht om dat te doen.’ Tot slot vulden sommigen ook ‘nooit’ in omdat ze geen direct patiëntencontact (meer) hebben.

Luister ook