Microbioom van duizenden metastasen in kaart gebracht

Een onderzoeksteam van het Nederlands Kanker Instituut (NKI) claimt de eerste grootschalige databank te hebben opgezet waarin het microbioom van verschillende soorten metastasen in kaart is gebracht. Het onderzoek van Thomas Battaglia e.a. is op 9 april 2024 gepubliceerd in Cell. Deze data kunnen bijdragen aan de inzet en ontwikkeling van kankerbehandelingen.

Over het microbioom van metastasen was tot dusver weinig bekend, terwijl metastasen wel vaak de doorslaggevende factor zijn in het overlijden van kankerpatiënten en in de behandelkeuzes. Voor aanvang van het behandeltraject zijn biopten genomen van 4160 metastasen van 26 verschillende soorten primaire tumoren. Van deze biopten is het DNA geanalyseerd; hierin wordt ook het DNA van bacteriën teruggevonden. Het microbioom van metastasen blijkt voornamelijk te bestaan uit anaerobe bacteriën, waarbij onduidelijk is of dit het gevolg of de oorzaak is van het lage zuurstofgehalte in de directe omgeving van de tumor. Opmerkelijk is dat het microbioom van metastasen meer variatie laat zien op basis van de anatomische locatie dan op basis van de primaire tumor. De grootste variatie wordt op verschillende locaties in de darm gevonden. In tumoren met een hoge microbiële diversiteit werd daarnaast een hoge activatie van het aangeboren immuunsysteem gevonden.

Verder werd gekeken of zich gedurende het behandeltraject veranderingen hadden voorgedaan in het microbioom. Met een mediane interval van 7,5 maand werden 185 biopsies herhaald. Een significant deel hiervan liet een vergelijkbaar microbioom zien, maar de microbiële diversiteit in de biopsies was wel degelijk afgenomen na immunotherapie. Hoe deze bevindingen de inzet van therapieën gaan beïnvloeden, moet nog blijken. Het meest concrete klinische resultaat uit de studie van Battaglia e.a. is het effect van het microbioom van metastasen afkomstig van niet-kleincellig longcarcinoom op het succes van de immuuntherapie. Bij patiënten waarbij Fusobacterium aanwezig was in de metastasen, werd een aanzienlijk slechter resultaat van de immunotherapie vastgesteld dan bij andere longkankerpatiënten.

Eerdere onderzoeken hebben met name gekeken naar de functie van het microbioom in de ontstaanswijze van primaire tumoren en het effect van immunotherapie. Deze onderzoeken hebben uitgewezen dat het microbioom van tumoren anders van aard is dan het microbioom in niet-maligne weefsel.

A pan-cancer analysis of the microbiome in metastatic cancer