Artsen in crisisnoodopvang weten vaak niet waar hun zorg aan moet voldoen

De manier waarop vluchtelingen worden opgevangen in crisisnoodopvanglocaties is ziekmakend. Daardoor voelt het verlenen van zorg voor artsen en andere zorgverleners vaak als dweilen met de kraan open. Zij weten zelf vaak niet waar de zorg precies aan moet voldoen, stellen Dokters van de Wereld, Pharos en het Nederlandse Rode Kruis in een gezamenlijk onderzoeksrapport over de gezondheidszorg in de crisisnoodopvanglocaties.

Onderzoekers van de drie organisaties interviewden 131 bewoners van negen crisisnoodopvanglocaties en voerden gesprekken met ‘tientallen’ zorgverleners, dertien locatiemanagers en elf vertegenwoordigers van beleidsorganisaties. Crisisnoodopvanglocaties vallen, in tegenstelling tot asielzoekerscentra en noodopvanglocaties, niet onder de verantwoordelijkheid van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA), maar onder die van gemeenten. Daardoor is de gezondheidszorg vaak per regio of per locatie anders geregeld, constateren de onderzoekers. Vaak wordt de zorg verleend door artsen die zijn gedetacheerd door Arts&Specialist of Just4Care, maar, zo benadrukken de onderzoekers, dat zijn uitzendbureaus en geen zorgorganisaties. Ze leveren alleen artsen – meestal basisartsen, gepensioneerde artsen of tropenartsen, met supervisie op afstand.

Volgens de onderzoekers is er bovendien sprake van frequente wisselingen van artsen en worden jonge, onervaren artsen ingezet en verschilt het type zorg dat deze artsen leveren per locatie en per arts. Ook is vaak geen toegang tot een elektronisch patiëntendossier of beveiligde communicatiemiddelen. Voor bijvoorbeeld de organisatie en inventaris van de praktijkruimte zijn de artsen in crisisnoodopvanglocaties afhankelijk van de gemeente. Het komt voor dat artsen aan het werk moeten zonder geschikte werkplek of voorzieningen. Er ontstaan grote verschillen tussen de verschillende locaties.

Volgens de onderzoekers is er weinig aandacht voor de druk die het werken in de crisisnoodopvanglocaties legt op de zorgverleners, terwijl die aangeven dat het mentaal zwaar is. Volgens de onderzoekers ervaren zorgverleners geregeld een morele paradox: ze zetten zich in om goede zorg te bieden, maar het voelt als werken tegen de klippen op, omdat het systeem zelf de gezondheid van de bewoners ondermijnt.

Bovendien is het artsen vaak onduidelijk waaraan de zorg die zij verlenen moet voldoen. Er bestaan geen afspraken over wat de zorg in een crisisopvanglocatie precies moet inhouden en welke minimale standaarden er moeten gelden. Volgens de onderzoekers benoemen artsen de verschillende meningen en inzichten over welke zorg ze moeten verlenen zelf ook als een heikel punt.

De onderzoekers constateren verder onder meer dat er nog altijd bewoners zijn die geen medische screening hebben gehad, hoewel de grootste achterstanden inmiddels wel zijn ingehaald. Mede daardoor verblijven er nog steeds kwetsbare mensen in de crisisnoodopvanglocaties, die in een asielzoekerscentrum zouden moeten worden opgevangen. Volgens de onderzoekers hebben veel bewoners te kampen met infectieziekten, stressgerelateerde fysieke klachten en psychosociale problemen. Dit is vaak gerelateerd aan het uitzichtloos verblijven op locaties die niet bedoeld zijn voor langdurig verblijf, aan weinig perspectief, slechte leefomstandigheden en veel verplaatsingen.