Weer kiezen? Toch weer bedrijfsarts!

Het was natuurlijk een voorrecht om als jong arts de volledige heel-, genees- en verloskunde te mogen beoefenen in tropisch Afrika (Ghana in mijn geval). Ik heb dat zeven jaar lang mogen doen in één district, waarvan vijf jaar op één locatie voor zowel de werknemers bij een goudmijn als voor de lokale bevolking. Het opleiden van verpleegkundigen en vroedvrouwen was toen nog mogelijk in de periferie en nog onlangs is mij gebleken dat een aantal van de door mij opgeleide gezondheidwerkers 50 jaar later nog als zodanig werkzaam is.

Na Ghana werd door de daar aanwezige onderwijsfaciliteiten voor mijn 5 kinderen Zuid Afrika het land waar ik (ook 7 jaren lang) als arts werkzaam was, als huisarts in een groepspraktijk met een goed geoutilleerd ziekenhuis in de nabijheid met de mogelijkheid om daar ook het hele medische werkterrein uit te oefenen.

Ook hier was het merendeel van de bevolking ondergronds werkzaam in de (goud)mijnen. Binnen onze praktijk waren zowel de leidinggevenden (het management) als de werknemers als patiënt geregistreerd en omdat je in zo’n kleine sociale structuur vrijwel iedereen leert kennen was het regelen van werkaanpassingen voor herstellende zieken of arbeiders met een blijvende handicap een vanzelfsprekende en eenvoudige procedure. Mijn ervaring was enerzijds dat het onze mijnwerkers uiterst moeilijk viel om hun ploeggenoten door ziekmelding in de steek te laten en anderzijds dat het werk zelf, de arbeidsomstandigheden en de werkverhoudingen zo’n enorme invloed hadden op de gezondheid en het gezondheidsbeleven.

Teruggekeerd in Nederland was het mede op aanraden van een vroegere tropencollega dat bedijfsgezondheidszorg mijn specialisme werd. Het werd mijn meest fascinerende en uitdagende werkterrein. Niet alleen mijnwerkers maar ook ijzergieters, drukkers, bankwerkers, kantoorbedienden en noem ze maar op, staan tenminste 8 uur per dag gedurende 5 dagen elke week een werkzaam leven lang bloot aan omstandigheden waarvan hun artsen geen enkel benul hebben, maar die ongetwijfeld enige invloed zullen hebben op hun gezondheid en/of hun gezondheidsbeleving. Om daar achter te komen moet je ter plekke gaan kijken en vragen en meten en vooral luisteren.

Want de man of vrouw op de werkvloer is de deskundige van die situatie en het is jouw taak als arts om na te gaan of er gezondheidsrisico’s zitten in die situatie en of eventuele gezondheidsproblemen daaraan te wijten zouden kunnen zijn. En als je samen met die man of vrouw op zoek gaat naar oplossingen en daarbij de medewerking van leidinggevenden hebt, draag je op verrassende wijze bij aan de gezondheid van betrokkenen en aan reductie van ziekteverzuim. Dat laatste is naar mijn ervaring een maatgevende indicator van de kwaliteit van het bedrijfsmanagement. En goede managers zoeken een goede bedrijfsarts! Een aanbevolen sociaal medisch specialisme!

Henk Wolvetang, bedrijfsarts n.p., Wijchen