Hormoontherapie krijgt nieuwe kans

Een grootschalig, deels Australisch onderzoek naar de voor- en nadelen van hormoontherapie bij postmenopauzale vrouwen gaat gewoon door. Vorige week meldde The Journal of the American Medical Association (JAMA) officieel dat een soortgelijke studie in de Verenigde Staten vroegtijdig is afgebroken, omdat de therapie de kans op borstkanker substantieel zou vergroten. Overigens was dit besluit informeel al langer bekend (zie bijvoorbeeld een

bericht van 9 juli

op de website van MC).

De afgebroken studie van het Amerikaanse Women’s Health Initiative (WHI) volgde ruim 16.000 vrouwen van 50 tot 79 jaar. Uit de onderzoeksresultaten die tot nu toe zijn verzameld, blijkt dat hormoontherapie de kans op dikkedarmkanker en de kans op botbreuken door osteoporose met een kwart tot eenderde verkleint. Tegenover deze voordelen staan echter belangrijke nadelen. Zo neemt de kans op een CVA met 41 procent toe en is er een toename van het aantal hartaanvallen met 29 procent. Toen eind mei aan het licht kwam dat vrouwen die hormonen slikken 26 procent meer kans hebben op borstkanker, werd de studie afgebroken. Het was, zoals onderzoeker Thomas Clarkson het in Science van vorige week omschrijft,  het  ‘11 september van de hormoontherapie’.

Eerste vraag: hoe is het mogelijk dat eerdere studies de nadelen zo sterk onderschatten en de voordelen overschatten? Volgens de befaamde epidemiologe Elisabeth Barret-Connor heeft dat alles te maken met ‘selectie-bias’, zo staat in Science van 19 juli. Vrouwen die besloten hormoontherapie te ondergaan waren gezonder en bezochten vaker een dokter dan zij die daartoe niet besloten. Toen bleek dat de eerste groep er na verloop van tijd beter aan toe was, schreven de onderzoekers dat ten onrechte toe aan de medicijnen.

Maar volgens Clarkson bestaat de mogelijkheid dat vrouwen in de WHI- studie te laat met de therapie zijn begonnen. Zij hadden dat moeten doen direct nadat de natuurlijke hormoonconcentraties waren gaan dalen, tussen hun veertigste en vijftigste levensjaar. 

Tweede vraag: wat moet er nu gebeuren met het andere grootschalige, hormoontherapeutische  onderzoek (de WISDOM-trial, N = 22.000) die momenteel loopt in Australië, Nieuw-Zeeland en het Verenigd Koninkrijk? Als het aan het begeleidende en onafhankelijke Data Monitoring and Ethics Committee ligt, gaat die gewoon door. Want, stelt de commissie, de kans op borstkanker in de WHI-studie blijft ‘betrekkelijk laag’. Bovendien zouden er nog tal van onzekerheden zijn over de gunstige uitwerking van hormoontherapie op artritis, dementie, cognitieve achteruitgang en andere aandoeningen waarvan oudere vrouwen last kunnen hebben. Wat de commissie betreft is de discussie dus nog allerminst gesloten. <