Gouden genen

Wat voor sommigen de Cup-a-Soup is, is voor mij de appel. Rond een uur of vier ’s middags fungeert de appel zowel als dorstlesser als hongerstiller om het zo nog een paar uur tot het avondeten uit te zingen. Vroeger at ik appels met klokhuis en al op – afgekeken van mijn vader. Op de lagere school waarschuwde de roodharige tweeling (‘kastanjebruin’, vonden zij) dat door het opeten van het klokhuis een appelboom in mij zou kunnen ontspruiten. Op die leeftijd is het moeilijk feiten van fictie te scheiden. En dus nam ik hun waarschuwing serieus, ook al groeiden er geen takken uit mijn vader.

Frappant genoeg blijkt er een kern van waarheid te zitten in de bangmakerij van de roodharige tweeling. Begin augustus werd Ron Sveden uit Brewster, Massachusetts, wereldnieuws omdat er een erwtenplant van 1,5 cm in zijn long bleek te groeien. Ron werd opgenomen vanwege een klaplong. De dokters dachten aan kanker, maar het bleek een ontsproten erwt, waarin Ron zich eerder verslikt had. ‘God has a sense of humor’, reageerde zijn vrouw Nancy. Ik denk dat het een kwestie van tijd is voordat de röntgenfoto als Image of the Week verschijnt in The New England Journal of Medicine.

Terug naar de appel. Ook al weet ik niet veel van fruit, er bestaan duidelijk seizoenen voor de appel. Meestal begin ik met de elstar. Als de kwaliteit daarvan achteruit begint te gaan, meestal in de zomer, kies ik voor de granny smith. Ook die wordt op een gegeven moment melig, maar dan is er altijd nog de sproeterige golden delicious. Welnu, van deze laatste appel is onlangs het volledige genoom bekend geworden. Maar liefst 86 auteurs stonden bij de publicatie in Nature Genetics (29 augustus 2010). Een van de auteurs was Yves van de Peer – dat vond ik dan wel weer grappig. Ik probeer bij dit soort publicaties altijd het grotere belang in te zien. Ik heb veel met ratten en muizen gewerkt en hun gedrag is vaak zo menselijk, dat je het belang van hun genomen nog wel wilt geloven. Bij de rondworm en de fruitvlieg vond ik het al wat moeilijker om enthousiast te worden – laat staan de appel.

Toch is de genetica van de golden delicious intrigerend. Zo heeft de golden delicious, die officieel Malus domestica heet, meer genen dan wij (ca. 50.000 vs. 25.000), de meeste transcriptiefactoren van alle tot nu toe geanalyseerde planten en veel genen die met sorbitol stofwisseling te maken hebben. Verder blijkt de Malus domestica te zijn voortgekomen uit de met uitsterven bedreigde Malus sieversii, wat de oorsprong van de golden delicious in Tian Shan plaatst, het grensgebied tussen China, Kazachstan en Kirgizië.  

Hoewel ik het belang voor de biologie niet onderschat, aarzel ik vaak bij onderzoekers die beweren dat uit hun onderzoek in wormen en fruitvliegen de oplossing voor kanker gevonden kan worden. Of we medisch gezien veel wijzer worden van het appelgenoom is twijfelachtig. Alhoewel, het medische belang van de appel is eigenlijk niet te overschatten, immers ‘an apple a day keeps the doctor away’.

Ewout Hoorn

De publicatie in Nature Genetics: The genome of the domesticated apple (Malus × domestica Borkh.)

Video “Pea Sprouts in Man’s Lung” over Ron Sveden

Meer columns van Ewout Hoorn