Gezond verstand

Artsen in oorlogssituaties, artsen in ontwikkelingslanden, artsen in New Orleans vlak na Katrina... Zo aan het eind van het jaar denk ik altijd even aan de mensen die het moeilijker hebben dan ik. Die (soms letterlijk) anders moeten opereren dan ik heb geleerd. Verdenking cervicale wervel­fractuur? Geen CT, maar met veel geluk een röntgenfoto. Verdenking tuberculose? Geen röntgen of Ziehl-Neelsen, maar alleen een lichamelijk onderzoek en klinisch beeld om op te varen. Geen anesthesie­apparatuur beschikbaar? Regelmatig bloeddrukcontrole, opnemen van de pols en handmatig beademen is een alternatief. Geen elektriciteit? Een zaklamp geeft ook voldoende licht voor een OK.

Veel artsen huiveren bij het idee. Maar is deze primitieve werkwijze nu zo slecht? Zijn al die dure onderzoeken wel écht zo hard nodig? Voegt onze medische technologie zoveel toe? Natuurlijk, in een aantal gevallen is het heel handig, maar waarom een CT om te kijken of iemand longmetastasen heeft? Is een X-thorax niet genoeg? Kunnen we de diagnose daar niet voldoende zeker mee stellen?

Jarenlang heb ik geleerd welk onderzoek je wanneer moet aanvragen. Bij casusbesprekingen konden we alle onderzoeken aanvragen die we wilden. Hoe geavanceerder het onderzoek, hoe mooier we het vonden. Maar wat als deze keuzemogelijkheden wegvallen? Weet ik dan wel wat ik moet doen? Dit doet mij terugenken aan mijn keuzestage drie jaar geleden, in een ‘missie­ziekenhuisje’ in India. Vol verbazing heb ik gekeken naar alle wonderen die ze daar verrichtten. Primitief, dat zeker, maar vele levens werden gered met een goede anamnese, stethoscoop en wat penicilline.

Geweldig. Daar heb ik geleerd wat het belangrijkste diagnosticum is dat je hebt: gezond verstand!