Op mijn bureau vind ik een bedankkaartje. De familie van mijnheer B bedankt mij voor de goede zorgen en aandacht die ik de laatste jaren aan hun vader heb besteed. Het ontroert me een beetje. Deze man heb ik jaren geleden aan z’n listhesis geopereerd door een decompressie en schroeffixatie te verrichten. Hij kreeg een nabloeding en had dientengevolge een voetheffersparese.
Ze hadden 600 kilometer gereden vanaf hun vakantieadres. Hun zoon was zo benauwd geweest dat ze terug wilden naar hun eigen arts. Bij de huisartsenpost leek het nog niet zo ernstig en werd hij met pufjes naar huis gestuurd. Zijn onderhoudsmedicatie gebruikte hij nauwelijks, dus werd bij de overdracht vermeld dat hij therapieontrouw was.
Mijn dienst is nog maar net begonnen of ik word geroepen om een verwarde en geagiteerde arrestant te beoordelen. Hoewel hij nog maar begin 30 is, is hulpverlening al jaren in beeld. Thuis zet hij de boel op stelten en afgelopen nacht bereikte het z’n kookpunt. Zijn begeleiders zijn ten einde raad: ze denken dat dit helemaal misgaat en bellen de politie. Hij wordt meegenomen naar het bureau. Al snel blijkt dat dit geen strafrecht- maar een zorgprobleem is.
Van wie leer je leiderschap? Die vraag stelde ik mij drie jaar geleden. Mijn antwoord had te maken met Martina en Hans. Want leiderschap gaat over het leven. Zij zijn de leermeesters van het leven, schreef ik. Door Martina’s decubitus kwam de revalidatie voor haar dwarslaesie stil te liggen. Toch namen zij de leiding over hun leven terug en werden ze de leiders van hun zorgteam. Na een jaar mocht Martina naar huis. Genezen. Maar helaas, de decubitus bleef terugkomen.
‘Dokter u begrijpt toch wel hoe vervelend dit zou zijn?’ Het is tijdens telefonisch spreekuur dat ik een zucht onderdruk en opnieuw dezelfde uitleg geef. De vraag gaat over een recept voor de 13-jarige dochter van patiënte om haar menstruatie uit te stellen. Zij heeft een volledig onregelmatige cyclus en er bestaat kans dat zij volgende week ongesteld wordt. Morgen vertrekken zij echter op vakantie en moeder gunt haar dochter een ‘ongesteld-vrije zomer’.
‘Ik heb een klok geregeld voor op je werkkamer’, zegt een collega. De klok moet alleen nog even aan de muur worden bevestigd. Maar een spijker in de muur slaan blijkt niet iets te zijn wat je als werknemer zomaar mag doen. Er moet een melding gemaakt worden via het interne systeem. Een paar dagen later volgt een berichtje, of ik een post-it op de muur wil plakken op de plek waar de klok moet komen te hangen.
Er komt een mail binnen bij het secretariaat. De heer G., die jaren bij mij ‘onder behandeling’ is geweest, vraagt of ik contact met hem wil opnemen. Hij woont in het buitenland, maar heeft nu veel pijn na een val en wil graag mijn mening. Ik herinner me de heer G. Hij is een zwaarlijvige man met een gedeformeerde wervelkolom.
Voordat ik het wist lag ik op de piste, met een arm die ongelooflijk pijnlijk was. Het was de laatste dag van de vakantie, en het eerste uurtje dat we aan het skiën waren. Eerder die week kwam het er niet van, hobbelend van skiklasje naar sleetocht enzovoort. Zalig en ontspannen, want ik was de week doodop ingegaan.
Het schouwen na een euthanasie is voor ons routinewerk. Soms hebben we er in mijn regio wel vijf op een dag. Als forensisch arts controleren we de documenten, stellen we vast dat de persoon daadwerkelijk overleden is en melden we het overlijden bij het Openbaar Ministerie. Van alle schouwen is een euthanasie het snelste ‘af te handelen’. Maar voor de uitvoerend arts is een euthanasie allesbehalve dagelijks werk.
Vorig jaar bezocht ik met mijn twee zonen, Youri en Gijs, het oorlogsmonument van mijn in de Eerste Wereldoorlog gesneuvelde overgrootvader Gustave Vanhoudenhoven. In een hoekje van het In Flanders Fields Museum, het oorlogsmuseum in het Belgische Ieper, keken we opeens aan tegen vele gruwelijk verminkte gezichten. En naar min of meer herstelde gezichten na zware operaties in het Queen’s Hospital van het Engelse Sidcup. Het maakte een diepe, onbeschrijfelijke indruk.
Opnieuw landelijk nieuws: huisartsen hebben het moeilijk. Er is sprake van te hoge werkdruk en te weinig personeel. Niks nieuws, hoor ik u denken. Volgens de artikelen werd tot op heden echter nog te weinig gebruikgemaakt van een potentieel goede oplossing, de basisarts!
De opleiding zit er bijna op. Met een vriend die al klaar is, spreek ik erover wanneer je weet of je klaar bent om psychiater te worden. ‘Als je het vertrouwen hebt dat je het kunt en niet meer onzeker bent. Als je het irritant vindt om de achterwacht te bellen om je beleid voor te leggen’, zegt hij.
Hij wil toch echt wel graag een operatie. Ik heb hem uitgelegd dat hernia’s ook vanzelf over kunnen gaan. En dat daarmee de pijn in het been ook wegtrekt. Ik deel met hem dat hij nu toch nog een heleboel wél kan. Ik zeg niet tegen hem dat ik denk dat het wel meevalt met die pijn allemaal.
Het is zondagavond wanneer ik met mijn auto de parkeergarage van het ziekenhuis inrijd. Boven de ingang staat dat de garage in het weekend gesloten is voor bezoekers. Ik denk terug aan een nagesprek dat ik een tijd geleden had.
‘GHB is best oké.’ Op amicale wijze probeert een arrestant me te verleiden om het eens te proberen. De politie vraagt me of deze man ‘insluitwaardig’ is. Hij zegt verslaafd te zijn en allang toe te zijn aan zijn volgende dosis. Ik doe wat controles. Hij slaat wild om zich heen en zijn toon wordt dringender: ‘Ik heb nú GHB nodig!’
Ziekenhuizen en medisch specialisten liggen onder vuur. Dat komt door wat in de media de ‘cardiologenfraude’ wordt genoemd; die speelde zich af bij de Zwolse ziekenhuisgroep Isala. Sindsdien staat iedereen onder hoogspanning: de zorgverzekeraars, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, de Nederlandse Zorgautoriteit als marktmeester, de minister, accountants, raden van toezicht, raden van bestuur. Overal klinkt de roep om extra onderzoek, verscherpte en soms nieuwe regels.
Als psychiaters onder elkaar verzuchten we regelmatig: ‘Het lijkt wel alsof de ene helft van Nederland ADHD heeft en de andere helft autisme.’ Ook de diagnose trauma is bezig met een razendsnelle opmars, niet in de laatste plaats door de boekjes van de populaire Hongaars-Canadese huisarts Gabor Mate.
‘Goedemiddag. Ik ben een gedreven, empathische coassistent met de ambitie huisarts te worden. Kan ik in jullie praktijk coschap lopen?’ Enthousiast begin ik aan bovenstaand mailtje, maar na even verder lezen slaat mijn gevoel abrupt om.
Als je meer kennis hebt over geneeskundige onderwerpen, ga je je vanzelf zorgen maken dat je een enge ziekte hebt. Je bent je bewust van allerlei risico’s. Als je door een leerboek bladert, herken je er vaak wat van jezelf in.
ChatGPT. Heeft u het al eens geprobeerd? Het is geweldig. Je hoeft helemaal niet te kunnen programmeren of iets ingewikkelds, je kunt het gewoon doen. Ga naar openai.com, maak een account aan en stel een vraag. Je zult zien dat er binnen enkele seconden een prachtig verhaal volgt. In keurig Engels. Toen ik dit voor het eerst zag, werd ik wildenthousiast!
‘Moeten we hier nog een melding van maken?’ De verpleegkundige kijkt ons vragend aan. We staan op het punt om de patiënt die we zojuist op de shockroom hebben opgevangen, mee te nemen naar de ic. Een jongen van 15 met ernstige psychomotore retardatie die met respiratoire insufficiëntie werd binnengebracht.
Soms zijn dingen niet wat ze lijken. Een politieagent staat bij een overleden persoon in een woning. Hij ziet overal bloed. ‘En hij heeft meerdere verwondingen aan het gezicht. Kunt u ter plaatse komen?’ krijg ik te horen aan de telefoon. Ik spits mijn oren. Het klinkt allemaal spannend en ik haast me naar de plaats delict.
In het Integraal Zorgakkoord (IZA) wordt de zorg verbonden aan welzijn. In plaats van ziekte staat gezondheid centraal. Het gaat niet meer om systemen. Maar om de leefwereld van mensen. Klinkt uitdagend.
‘Dat doet er niet toe dokter, er moet iets gebeuren!’ Ik ben met spoed door de sneeuw naar jou, mijn 84-jarige alleenstaande patiënt, toe gereden. Je ligt ziek in bed, je enige dochter zit naast je en voert het woord. Wat er precies niet toe doet is de eerder uitgesproken wens van vader om niet meer ingestuurd te worden naar het ziekenhuis.
Het is een prachtige lentedag in het stadspark. Een zwaan valt een eend aan, de herten scharrelen rond en de krokussen staan in bloei. We gaan even zitten op een bankje.
