Meer over Veldwerk

Zodra ik het huis binnenstap, hoor ik glazen klinken. Er wordt gelachen en het klinkt er gezellig. Ben ik het goede huis binnen­gestapt?, vraag ik me af. Al snel word ik opgevangen door de huisarts: ‘Fijn dat u er zo snel bent. Meneer ligt daar. Kom verder.’

Telt het menselijk brein nog mee? Of is menselijke intelligentie (MI) door artificiële intelligentie (AI) verworden tot een ordinaire input-outputdataprocessor? Met de rage van ‘large language models’, zoals ChatGPT, lijkt het erop. Daarin schuilt een gevaar.

Sommige aandoeningen, zoals jeuk, lijken heel alledaags en onschuldig. Maar hoewel het niet dodelijk is, kan jeuk wel onbehandelbaar, ondraaglijk en uitzichtloos zijn. Dan is euthanasie soms de enige uitweg voor een patiënt. Lees deze overtuigende casus over een vrouw die niet meer wil leven wegens onophoudelijke jeuk. En ga een gesprek over levensbeëindiging in dit soort gevallen alstublieft niet uit de weg.

Wanneer ik koffie sta af te rekenen in het ­restaurant vang ik een gesprek op tussen twee specialisten. ‘Wacht maar, straks komt gen Z eraan.’ De afgelopen maanden hoor ik deze leus steeds vaker, altijd in het kader van beklag over de huidige generatie jonge dokters: de millennials. Ik besluit mijn oren te spitsen.

Met enige regelmaat doet zich in mijn spreekkamer het volgende scenario voor. Patiënt komt binnen met stapel brieven en verslagen, multi­media zitten vol met evenzoveel ingescande verslagen en correspondentie en onder het kopje ‘radiologie’ zit een veelvoud aan beeld­materiaal.

Het is het begin van mijn avonddienst wanneer er een traumaoproep komt voor een kind. Uiteraard gaat het om een ongeval met een fatbike, uiteraard droeg de veel te jonge bestuurder geen helm. Maar daar gaat het dit keer niet over. Het gaat over deze patiënt. Een tiener met niet-westerse achternaam wordt, zeer contusioneel, de traumakamer opgereden. Omdat mijn rol op de trauma­kamer in eerste instantie vaak minimaal is, richt ik me op vader.

Ik word gevraagd om een letselrapport te maken bij een agente op het bureau. Ze heeft zojuist een incident meegemaakt waarbij een gearresteerde man haar een kopstoot in haar gezicht heeft ­gegeven. Zo’n letselrapport is nodig voor een ­eventuele rechtszaak en helpt de rechter om een beeld te vormen van het letsel.

Uiteraard hebben wij hier beleid voor. Zoals we in de zorg voor alles beleid hebben. Neem het uitgewerkte contract tussen Careyn en de thuiszorgcliënt. Als een cliënt een camera in huis heeft en een collega van ons er komt zorgen, dan wordt dit besproken en het contract ­onder­tekend. Niet filmen zonder afspraken, of bewaren van de beelden. Tijdens de zorg afdekken van de camera, zodat de collega niet ongewenst in beeld komt. Allemaal ­geregeld.

‘Het gaat de laatste maanden niet zo goed met mij. Ik weet niet wat er aan de hand is. Ik ben moe en prikkelbaar’, zegt de patiënt van middelbare leeftijd. Buiten is het koud en nog schemerig. Het nieuwe jaar heeft zijn intrede gedaan en op de balkons van de flats voor het gezondheidscentrum hangt nog kerstverlichting. ‘Ik dacht dat het over zou gaan. U weet het toch. Kerst, oud en nieuw. Ik ben ook niet zo’n dokterloper. Jullie hebben het al zo druk’, antwoordt hij op de vraag waarom hij juist nu bij de huisarts komt.

Een jaar of wat geleden sleepte ik mezelf naar de polikliniek Vasculaire geneeskunde. Een tak van de interne geneeskunde die ik uiterst oninteressant vind. Een beetje cholesterol verlagen hier, een beetje bloeddruk behandelen daar. Oneerbiedig wellicht, maar het voelde toch vaak als pappen en nathouden. Tot die ene patiënt.

Hij komt op de poli en heeft een waslijst aan problemen. Niet echt klachten. Als ie hier drukt doet het daar zeer, dat genre. Ik doe m’n best om een aandachtig luisterend oor te bieden en goede raad te geven. Ik voel me wel een beetje ‘Mona weet raad’, want meer dan de helft van de problemen gaat niet over mijn expertisegebied. Maar goed, hij is blij en vol goede moed neemt hij afscheid. Ik vraag nog eens na of hij nu echt alles besproken heeft. Hij kijkt me innig tevreden aan. Ja, alles is besproken. Ik ben argwanend want ik ken ‘m ondertussen een beetje.

‘Het ic-landschap is aan het veranderen, hoe zie jij jouw rol daarin?’ Deze vraag kreeg ik bij zowel mijn sollicitatiegesprek voor een fellowplaats als voor een stafplek als intensivist. Het landschap was veranderd. Meer chronische zorg, vooral minder infectieziekten, waarbij het wegblijven van de meningokokkensepsis het belangrijkste was. De verhalen hoorde ik wel. En die waren niet fraai.

Het was maar een klein ongelukje. Een man van in de 80 struikelde thuis over zijn vloerkleedje. Hij belandde in het ziekenhuis en aldaar bleek er sprake van een gebroken heup. Hij wilde graag geopereerd worden. Natuurlijk is dat niet zonder risico’s, maar ‘heupjes’ doet het ziekenhuis aan de lopende band. Dat moet wel goed komen. Dacht hij.

Prime members kunnen voor Amazon Pharmacy de RxPass krijgen. Voor 5 dollar per maand doe je mee aan het all-you-can-eatprincipe. Dat geldt voor meer dan vijftig geneesmiddelen. De pas werkt met een auto refill, die vult zichzelf aan. Heerlijk toch?

Als huisarts ben ik vaak getuige van gezondheidsschade die op micro- en macroniveau voorkomen had kunnen worden. Het doel blijft om aan de patiënt de in mijn ogen beste zorg te geven. Dat geeft een arts een dankbaar gevoel. Toch blijft het soms knagen.

Nu het mooie weer is aangebroken heb ik de waterpistolen tevoorschijn getoverd. Onze 3-jarige wijsneus rent door de tuin: ‘Piew, piew, piew, ik maak je dood.’ ‘Hé, dat wil ik niet horen!’ We schrikken allebei van de felheid van mijn reactie. Het spel eindigt abrupt. Beteuterd vraagt hij: ‘Maar mama, wat is dat? Dood?’

Amechtig hinkend komt hij vanaf zijn stoel in de wachtkamer naar mijn spreekkamer gestrompeld. Status na decompressie spinale zenuw in de lumbale wervelkolom. Ik interpreteer dit overdreven getrek met het been als ‘ik heb nog best wel wat pijn, maar ik zal laten zien dat het me ECHT WEL hindert en dat ik ECHT WEL last heb’.

Ze waren al enkele jaren in Nederland. Gevlucht voor een oorlog die al bijna vergeten lijkt. Ze hadden zich, samen met hun zoon en dochter, de taal en het land, zo goed en zo kwaad als het kon, eigen gemaakt.

Een lieve, gewaardeerde collega van mij is uitgevallen. Ze is slim, leuk en een ongelooflijk goede dokter. Huh, toch niet zij?!, dacht ik nog, omdat ze zo sterk en hardwerkend is. Maar ook de beste forensisch artsen zijn niet immuun voor iets waar nog veel te weinig aandacht voor is: posttraumatische stress.

Onlangs sprak ik de collega’s in een van onze verpleeghuizen met kleinschalig wonen voor kwetsbare ouderen. Prachtig, leerzaam, dit gesprek laat mij niet los. De onvoorwaardelijke liefde voor de bewoners, voor het vak en hun beroepsgenoten klinkt nog steeds door. 21 jaar ervaring, 30 jaar, 8 jaar en 2,5 jaar. Ze wonen om de hoek, ze houden van het huis, het dorp en de zorg.

Een jonge man van 30 komt op het spreekuur wegens klachten van burn-out. ‘Ik ben op dokter. Ik kan het niet meer’, klinkt de conclusie na een opsomming van meer dan vijftig uur per week werken, een jong gezin, de werk­gever die al twee jaar continu het maximale vraagt en zijn moeite om nee te zeggen.

Zou er iets op mijn voorhoofd staan, denk je? Of zie ik er zo toegankelijk uit? Ik weet niet goed hoe het me steeds overkomt, maar mijn patiënten overvallen me frequent met vragen over seksualiteit.

Ik roep een meneer uit de wachtkamer. Een struise dame walst mijn kant op. Hij sukkelt er wat achteraan, niet in de laatste plaats doordat z’n versleten rug hem parten speelt.

Op maandag belt de buitenschoolse opvang: onze oudste zoon ligt als een ziek vogeltje op de bank. Als ik hem ophaal (lang leve compensatie na dienst) is dat inderdaad wat het is: een bleek, ziek, uitermate warm hoopje mens.

In mijn weekenddienst word ik door de meldkamer opgeroepen om te komen schouwen bij een jongen. Hij is thuis door zijn vader aangetroffen met een touw om zijn nek. Zijn leeftijd: 25 jaar. Ik slik even.