Demoniseren en demedicaliseren

Het waren drukke weken voor een moeder van een redelijk groot gezin. Eén dochter afgeleverd op Schiphol voor een luxe vakantie met een Thaise vriendin in diens land van herkomst. Eén zoon uitbundig toegezongen en -gedronken vanwege zijn slagen voor het  eindexamen. Onze andere dochter terugverhuisd naar onze stede voor een tijdelijk verblijf in aanloop naar een jaar studie in Bologna, waarnaartoe we haar in augustus gaan brengen. En ten slotte onze oudste zoon aangehoord over zijn studie en ambities. Heerlijk, al dat gezinsgedoe. Wat voel ik me dan nodig en moeder. En tevreden.

Dat moedergevoel heb ik soms ook in mijn werk en binnen de NVAB. Het past bij mij om mensen af en toe een beetje op weg te helpen en te steunen. Door een luisterend oor, een relativerende opmerking, een opbeurend woord, een schouderklop. Maar ook door van hen te eisen dat ze goed werk leveren, dat ze goede dokters zijn en hun best doen. Dat ze hun talenten benutten en verantwoordelijkheid nemen voor het eigen handelen. Je bent niet zomaar volwassen, daar groei je naartoe, daar maak je fouten bij en daar leer je weer van. Net als thuis, in mijn gezin. Maar over wat er nu met de bedrijfsartsen gebeurt, ben ik minder tevreden. Ik ben zelfs ongerust.

Binnen de arbodiensten zijn merkwaardige ontwikkelingen aan de gang. De nieuwe Wet verbetering poortwachter is ingegaan.  ‘Demedicaliseren’ is het toverwoord. Er worden nieuwe werkprocessen ingevoerd. Vanaf de eerste ziektedag tot aan de WAO is alles in scenario’s beschreven. Nieuwe functionarissen worden ingezet, consulenten en casemanagers, of hoe ze allemaal mogen heten. Die gaan beoordelen wie kort of lang gaat verzuimen, zij bekijken wat iemand met zijn ziekte of klacht nog kan. Dat kunnen ze beter dan bedrijfsartsen. Dit alles zal dan ook leiden tot snellere reïntegratie van verzuimende werknemers. Dat zeggen ze, de directies van de arbodiensten.

Sommigen zeggen zelfs dat het de dokters zijn die medicaliseren. ‘Overal waar je de dokters hun gang laat gaan, loopt het fout.’ Ik citeer de heer Linschoten, zeker niet de minste: ex-staatssecretaris SZW, kroonlid van de SER en adviseur bij Interpolis (een verzekeringsmaatschappij en eigenaar van vier arbodiensten).

Zoveel WAO’ers, dat is de schuld van de dokters, zeggen zij.  Haal die dokters eruit, is hun redenering. Dan is het probleem opgelost. Dan wordt vanzelf iedereen weer beter. Iedereen wordt  gelukkig. Dat scheelt aan alle kanten geld: je hoeft geen dure dokters op te leiden, geen dure dokters te betalen en ziekte en arbeidsongeschiktheid zijn binnen de kortste keren verdwenen.

Wie is er hier eigenlijk gek? Het is politiek Nederland dat heeft gekozen voor een commerciële setting voor de bedrijfsartsen. Niet de dokters. Het zijn de directies van arbodiensten die massaal hebben gekozen voor kwantiteit, voor efficiëntie, voor rigiditeit, en niet voor kwaliteit, niet voor effectiviteit, niet voor creativiteit. Eigenlijk weten we allemaal allang dat verzuim voor een groot deel is bepaald door gedrag: je in je nood verschuilen achter een medische klacht, maar ook echt ziek kunnen worden van je baas, van je werk of van het leven. Dat doen mensen zichzelf en elkaar aan. Daar komt geen dokter aan te pas.

Ik geloof in mijn dokters, de bedrijfsartsen die lid zijn van de NVAB. Niet omdat ze allemaal even briljant zijn, maar wel omdat ze het doktershart op de goede plaats hebben en stáán voor hun mensen: staan voor de bewaking, de bevordering en de bescherming van de gezondheid van de werknemers. Dat willen ze zorgvuldig en professioneel doen. Om zo bij te dragen aan gezond werken in gezonde bedrijven. Artsen kunnen juist vanuit hun kennis en vertrouwensposities problemen en klachten helpen ontrafelen en oplossen. Nederland en de directies van arbodiensten zouden hun (bedrijfs)artsen moeten koesteren, in de watten leggen, optimaal faciliteren.
Wie aan mijn kinderen komt, krijgt met mij te doen. Wie van bedrijfsartsen demonen maakt, krijgt met de NVAB te maken.

Brieven

1 Demoniseren en demedicaliseren, Frans Leenders, bedrijfsarts/opleider ArboNed