De menselijke maat in ons werk

Het is palmpasen. We zijn net terug van een bezoek aan het concertgebouw. Met dierbare vrienden hebben we ons laten louteren door de passiemuziek van Bach: de Johannes Passion. Wat kan muziek veel aan ons meedelen en ons tonen. En bij mij teweegbrengen: passie, verdriet, boosheid, devotie, bescheidenheid, warmte. Gedachten aan mijn doden. Mijn vader, mijn broer, mijn vriendin, mijn vriend. Gedachten aan de pijn en de wanhoop op het gezicht van het Irakese jongetje zonder handen.

De zon schijnt vredig, verwarmt. Maar kan dood en oorlog, menselijk leed, niet ongedaan maken. De dood is uiteindelijk onafwendbaar. Menselijk leed is deels afwendbaar. En als dokters hebben we de deskundigheid en de positie om dat te bewerkstelligen. In ieder geval kunnen wij ons best doen om zoveel mogelijk leed weg te nemen en, als het enigszins kan, te voorkomen.

Mijn column gaat dan ook niet over oorlog, maar over de menselijke maat in ons werk. En over onze plicht om de mens centraal te stellen. Boven regels, boven administratieve processen, boven machtsspelletjes, boven commerciële en organisatiebelangen.

WAO is leed. Op z’n best kan een WAO-uitkering de pijn van het verlies aan arbeidsvermogen en het verlies aan ontplooiingsmogelijkheden een beetje verzachten. Op zijn slechtst is de WAO de uitkomst van ons gezamenlijk onvermogen om die mens te behouden voor arbeid, waardoor hij terechtkomt op een plek buiten de maatschappij. Een positie die op zichzelf al ziekmakend is.

Terecht dus dat de politiek en onze maatschappij het zich aantrekken dat zovelen in Nederland ‘in de WAO’ zitten. Heel terecht dus dat artsen in Nederland, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen voorop, zich het vuur uit de sloffen lopen om werknemers uit de WAO te houden. Ik brak op deze plek hiervoor vaker een lans met de oproep aan alle  artsen om zich de schade door de WAO en de schande van de WAO aan te trekken en alles uit de kast te halen om het

tij te keren. Het maakt niet uit of er 700.000 of bijna één miljoen mensen in de WAO zitten. We stellen immers de mens centraal? Het gaat dus over iedere individuele werknemer die we kunnen behoeden voor de WAO, en over iedere individuele werknemer die we zorgvuldig en met compassie moeten begeleiden naar de WAO.

Voor alle artsen geldt dat het hun plicht is om de gezondheid van de mensen in Nederland, onze patiënten, te bevorderen, te beschermen en te behouden. Voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen geldt dat zij dat moeten doen voor alle werkenden. En natuurlijk heeft iedereen daar een eigen rol in, afhankelijk van de wettelijke positie waarin we zitten en afhankelijk van de daarbij behorende bevoegdheden en bekwaamheden. Hoe kan het dan gebeuren dat bedrijfsartsen het vak uit willen omdat ze zich opnieuw in een bureaucratisch keurslijf geperst voelen, nu door de Uitvoering Werknemersverzekeringen (UWV). Hoe kan het dan dat verzekeringsgeneeskundigen hun collega-bedrijfsartsen dreigen met sancties naar ‘hun’ werkgevers (de werkgevers voor wie de bedrijfsarts de verzuimbegeleiding doet van de werknemers) omdat de ‘papieren’ niet in orde zijn? Hoe kan het dan dat de UWV alle energie steekt in het controleren of alle documenten aanwezig zijn en ingevuld zijn zoals de UWV dat graag ziet? Hoe kan het dat we uit het oog verliezen dat we onze inspanningen (moeten) plegen om de mens, de werknemer, te helpen de draad weer op te pakken in het werk, op een gezonde manier en in gezond werk. Daar draait toch alles om? Toch niet om papieren? We gaan elkaar toch geen vliegen afvangen of baasje spelen?

We hebben maar één doel voor ogen: goede kwaliteit van zorg. En natuurlijk werken nog niet alle bedrijfsartsen op topniveau. Maar dat verbeteren we niet door streng te controleren. Wél door eisen te stellen, vooraf, en helder geformuleerd. En door richtlijnen te maken en die te gebruiken. Samen. Want ook voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen geldt: de mens staat centraal.

Brieven

1. Y.D. van Leeuwen, hoofd huisartsenopleiding, Universiteit Maastricht, J.L. Baggen, huisarts