Tekenen uit mededogen

Jan van Herwijnen. Tekenen uit mede­dogen, tekst: Marieke Jooren en Ype ­Koopmans, W Books, 65 blz., 24,95 euro. Zie voor de tentoonstelling ook: museummore.nl.

In 1919 tekende kunstenaar Jan van Herwijnen (1889-1965) 32 portretten van psychiatrische ­patiënten in het Willem Arntsz Huis in Utrecht, kort nadat hij daar zelf opgenomen was geweest wegens een ‘psychische ­crisis’. Hij stond toen aan het begin van zijn loopbaan, verwierf later enige faam als realistisch kunstenaar, maar raakte na de Tweede Wereldoorlog enigszins in de vergetelheid.

Die liefdevolle, levensgrote portretten zijn t/m 9 januari te zien in Museum More in Gorssel en bijeengebracht in een fraai boek: Jan van ­Herwijnen. Tekenen uit mededogen. Conservator Marieke Jooren zorgde voor de nodige context met een informatieve toelichting. Ze schrijft hoe Van ­Herwijnen ‘in een ­gestileerd realisme met ­stevige contourlijnen’ houding en gezichts­uitdrukking van de patiënten heel raak wist weer te geven. Dat deed hij snel, in een uur, want lang stilzitten was van de meesten van hen niet te verwachten. Het resultaat: geen stereotypen, maar door het leven getekende ‘gewone’ mensen. Van Herwijnen claimde zelf geen kennis van de psychiatrie: ‘Ik tekende gewoon wat ik zag.’ Toch hebben foto’s van zijn ­tekeningen nog enige tijd dienst gedaan als studie­materiaal voor het ­herkennen van aandoeningen.