Meer over boek

Voor menigeen is totale vergetelheid, zoals bij vergevorderde dementie, een horrorbeeld. Bij dat perspectief plaatst de Deense schrijfster en filosofe Solvej Balle verrassende kant­tekeningen waarbij het menselijk tijdsbesef kantelt.

‘Hoe langer ik in dit vakgebied werkzaam ben en hoe meer ik van mantelzorgers leer, des te meer raak ik ervan overtuigd dat “gezonde” hersenen van nature niet toegerust zijn om met dementiestoornissen om te gaan.’ Dit is de kernboodschap van Dasha Kiper in haar boek Als het elke dag zondag is – Verhalen over dementie, zorgverleners en het menselijk brein.

De Theorie van de Zieke Vrouw is een essay van de Amerikaans-Koreaanse non-binaire kunstenaar Johanna Hedva, die – chronisch ziek, aan bed gekluisterd – zich ten tijde van Black Lives Matter-protesten afvraagt: hoe gooi je een baksteen door het raam van een bank als je niet uit bed kunt komen?

Stethoscope van Anna Harris en Tom Rice is een prachtige uiteenzetting over een van de meest iconische en meestgebruikte medische hulpmiddelen in de gezondheidszorg. Vanuit een antropologisch perspectief beschrijven zij de ontwikkeling en intrede van de stethoscoop, het ritueel van ausculteren, de invloed van het gebruik ervan op de patiënt-dokterrelatie en andere, uiteenlopende thema’

‘Het is soms beter te focussen op de optelsom van kleine effecten dan op de grote, verlossende vooruitgang.’ Daar kunnen psychiatrie en klinische psychologie iets van leren, aldus Willem van der Does, hoogleraar en afdelingshoofd Klinische Psychologie aan de Universiteit Leiden.

‘Er bestaat maar één gezond dieet, en dat is jouw ik-dieet!’, is het credo van Xavier Martins Dias in zijn boek Het ik-dieet. De inspanningsfysioloog en gezondheidswetenschapper neemt ons mee op een reis rond het vraagstuk wat gezonde voeding eigenlijk is.

In Kolbeinseiland van de IJslandse auteur Bergsveinn Birgisson gaat een naamloze verteller op bezoek bij zijn depressieve vriend, ook naamloos, die verblijft op een psychiatrische afdeling. Hij ziet tegen het gesprek op, want ‘stel dat ik er zelf depressief van zou worden’. Hij heeft naar eigen zeggen zelf weliswaar geen redenen om depressief te zijn, maar er zijn voldoende tekenen die op het tegendeel wijzen.

In Zorg voor transitie wordt vanuit verschillende invalshoeken de ‘toestand in de zorg’ besproken, aansluitend op onder meer het Integraal Zorgakkoord. Het boek opteert voor ‘een meervoudige blik’ op de problemen in de zorg.

Vader, de autobiografische brievenroman alias moedige en therapeutische zelfanalyse van psycholoog Ap Dijksterhuis, is een prachtig, bij vlagen ontroerend boek. Met name de passages over zijn eigen vaderschap komen binnen – en dat zullen ze extra doen bij leden van het zogenaamd sterke geslacht die ook geworsteld hebben met de confronterende kwestie of eigen voortplanting nu wel zo’n goed idee is.

Met Vreemden voor onszelf schreef de Amerikaanse journalist Rachel Aviv een indrukwekkend debuut, dat terecht veel lof krijgt. Het bevat goed uitgezochte verhalen van zes mensen met ieder een eigen geschiedenis binnen de psychiatrie. Vijf ervan in Amerika, één in India. Aviv begint en eindigt met haar eigen verhaal.

Het boek De moeders van Mahipar, geschreven door Forugh Karimi, is uitgeroepen tot winnaar van de Hebban Debuutprijs 2023.

In de nieuwe reeks pockets van ­Compendium Geneeskunde verscheen Kleine verrichtingen, gewijd aan alle handelingen die in de huisartsenpraktijk en poliklinische behandelkamer worden uitgevoerd.

Esther van Fenema refereerde er al aan in een van haar columns: Het goede leven van Robert Waldinger en Marc Schulz. Dit dikke boek beschrijft de onderzoeksresultaten van de ‘Harvard Study of Adult Development’, het nu al tachtig jaar durende onderzoek naar de vraag waarom sommige mensen langer leven dan andere. Het antwoord luidt: sociale fitheid.

Een langzaam groeiende goedaardige hersentumor kan je zomaar overvallen. Zou Mascha Kamphuis, jeugdarts, vóór de operatie het boek zelf geschreven hebben, erná heeft ze daar hulp bij nodig van een oude bekende, schrijver Ronald Giphart, die zij van medische kennis voorzag voor eerdere boeken van hem.

Een langzaam groeiende, goedaardige hersentumor kan je zomaar overvallen. Zou Mascha Kamphuis, jeugdarts, vóór de operatie het boek zelf geschreven hebben, erná heeft ze daar hulp bij nodig van een oude bekende, schrijver Ronald Giphart, die zij van medische kennis voorzag voor eerdere boeken van hem.

Chicklit met een snufje indrukken van het werk als vrouwelijk militair arts op een schip vol mariniers. Zo laat Sisters in Arms van voormalig militair arts Valerie Fijen zich samenvatten. In Fijens schrijfdebuut wisselt het dramatische privé­leven van hoofdpersoon Eliza Rozema af met impressies van het scheepsartsen­bestaan.

Dit boek, Stethoscope, van Anna Harris (universitair hoofddocent medische sociologie, ­universiteit Maastricht) en de Britse sociaal antropoloog Tom Rice, is een prachtige uiteenzetting over een van de meest iconische en meest gebruikte medische hulpmiddelen in de gezondheidszorg.

Je agenda is altijd vol: privé en op het werk. Je komt, zoals dat heet, tijd tekort. Totdat er een kantelpunt nadert: burn-out, of je raakt anderszins ontregeld. Kun je je daartegen wapenen? Neuro­psycholoog Margriet Sitskoorn meent van wel: ze schreef er een aardig en praktisch instructief boek over: Tijd tekort - Tijd genoeg.

Misschien wekt de ondertitel ‘Verzamelde blogs van een defense lawyer in het gezondheidsrecht’ de verwachting dat Waarvan akte! van Oswald Nunes een spannend kijkje in zijn dagelijkse werkzaamheden zal geven. Wat beweegt deze bekende advocaat? Bij welke spannende zaken is hij betrokken?

Op de dag dat Thomas Boon, vader van een 12-jarige zoon, met zijn nieuwe vrouw op huwelijksreis naar Italië zou vertrekken, voltrekt zich iets vreemds op aarde. Een groot deel van de mensen, inclusief zijn vrouw en zoon, zijn vertrokken naar een betere – en net iets grotere – ‘aarde’, planeet TOI-700 d. Althans, dat is de officiële verklaring. Enkele achterblijvers twijfelen hieraan. En dan is er nog iets met vermeende breinexperimenten in het OLVG in Amsterdam en een gepensioneerde neuroloog.

‘Uit vissen gaan, betekent vooral vrijheid.’ Tot deze slotsom komt de ik-verteller van Hoe ik de vissen ontmoette. De Tsjechische schrijver en (sport)journalist Ota Pavel (1930-1973) verbleef vijf jaar in een psychiatrische inrichting vanwege een bipolaire stoornis en wanen. Hij omschrijft zichzelf gedurende die periode als ‘krankzinnig’: ‘Het ergste is dat je met behulp van medicijnen in een toestand terechtkomt waarin je beseft dat je gek bent.’

Op 27 juli 2017, om half twaalf ’s avonds, gaat bij de hoogzwangere Saskia Wolters de bel. Haar ouders staan voor de deur. Joost – haar broer, hun zoon, echtgenoot en vader van een acht maanden oud zoontje – is begin die avond op weg naar huis in een volle Amsterdamse metro doodgestoken. Het duurt dagen voordat het Nederlands Forensisch Instituut sectie heeft verricht en de nabestaanden naar hem toe mogen.

Ilaria Tuti’s mooie roman Waar de wind de aarde raakt is een fictionele weer­gave van medische gebeurtenissen in het eerste anderhalve jaar van de Eerste Wereld­oorlog, zoals bijvoorbeeld ook Pat Barker deed in haar Regeneratie, over de Britse getraumatiseerden. Net als bij Barker is een deel van de personages verzonnen en een ander deel historisch.

Chicklit met een snufje indrukken van het werk als vrouwelijk militair arts op een schip vol mariniers. Zo laat Sisters in Arms van voormalig militair arts Valerie Fijen zich samenvatten. In Fijens schrijf­debuut wisselt het dramatische privéleven van hoofdpersoon Eliza Rozema zich af met impressies van het scheepsartsen­bestaan.

De Amerikaanse cardioloog Sandeep Jauhar sleept zijn vader in 2014 voor het eerst naar een bevriend neuroloog, die het bange vermoeden bevestigt. Vader Prem, ooit een gerespecteerd geneticus, zit in fase drie van alzheimer. Jauhar beschrijft in My Father’s Brain (niet vertaald in het Nederlands, vooralsnog) hoe hij en zijn familie omgaan met deze diagnose.