Operatie 80-plusser niet altijd zinloos (3)

Verbaasd lees ik de discussie over operaties bij bejaarden (MC 40/2012: 2202). Terecht wordt opgemerkt dat zelfstandig functionerende ouderen baat hebben bij operatie. Moerkamp sprak echter over een dementerende (zonder te melden hoe ernstig het functioneren beperkt was). We dienen daarom naar comorbiditeit en premorbide functie te kijken (ook als patiënten niet oud of dement zijn) en consequenties te trekken. In het verpleeghuis heb ik meermaals, omdat ik níet behandelen niet durfde, een akelig sterfbed meegemaakt van een demente die na de collumoperatie natuurlijk delirant werd, daarbij gedehydreerd raakte, fixatie nodig had, verder wegzakte in het delier en alsnog overleed. Hier was liefdevolle verzorging met adequate pijnstilling inderdaad beter geweest.

En wat denkt u van de dementerende vrouw met een darmtumor, bij wie de mdl-arts een colonoscopie deed, om de precieze aard te achterhalen. De 6 liter cleanprep kreeg ze nauwelijks naar binnen en vier dagen na de scopie overleed ze. Vooraf was geen afweging gemaakt tussen de verwachte levensduur op basis van de dementie en die op basis van voortschrijdende tumorgroei. Wellicht was anders besloten de scopie achterwege te laten.

Nog een voorbeeld: een duplex carotiden bij een 90-jarige vrouw, die cognitief gezond is, zelfstandig woont, maar een actieradius heeft van 20 meter. Na het CVA met geringe uitval, is zij de eerste dagen licht delirant en bedlegerig. Een eventuele operatie aan de carotis is zinvol bij vrouwen binnen 14 dagen na een CVA. Is de veerkracht van deze patiënt groot genoeg om binnen die twee weken zo’n operatie aan te kunnen?

We moeten niet discussiëren over algemene groepen patiënten, maar nadenken over het huidige functioneren, over de impact van de ingreep, de prognose daarna, en de impact van niet ingrijpen, de wens van patiënt daarin meegenomen.

Jedidja Fortuijn, specialist ouderengeneeskunde niet-praktiserend, Amsterdam