Blogs & columns
Column

Third, fourth, fifth opinion

4 reacties

In Nederlandse ziekenhuispoli’s worden heel veel second opinions gegeven. Naar schatting bestaat 5 procent van alle consulten bij nieuwe patiënten uit een tweede mening en in umc’s kan dat zelfs oplopen tot meer dan 10 procent van alle nieuwe patiënten.

Er zijn verschillende soorten second opinions. Veel patiënten willen graag een tweede mening nadat bij hen een heftige diagnose, zoals kanker of een ernstige neurologische ziekte, is gesteld. Of nadat ze te horen hebben gekregen dat ze een grote operatie moeten ondergaan. In veel gevallen gaat de second opinion dan om (opnieuw) zekerheid verkrijgen over de diagnose, maar nog vaker over de meest aangewezen behandeling. Het second-opinionconsult dient dan vooral om te bevestigen wat de eerste specialist heeft voorgesteld. Uit onderzoek blijkt dat patiënten in de regel helemaal niet ontevreden zijn over de eerdere behandelaar, maar behoefte hebben om het nog eens van een ander te horen: zij zoeken zekerheid en soms meer informatie. De meeste artsen beschouwen een dergelijke tweede mening als een zinvolle handeling en hoewel zelden een grote wijziging in het medisch beleid optreedt, is het effect op de gemoedsrust van de patiënt meestal de moeite waard.

Het blijkt extreem uitzonderlijk dat na twee solide medische evaluaties een volgende nog iets extra’s bijdraagt

Bij een ander type second opinion gaat het om klachten waarbij nog geen zekere diagnose is gesteld. Dikwijls gaat het om weinig richtinggevende symptomen, zoals vermoeidheid, spierzwakte, buikpijn, overmatig transpireren of pijn in de extremiteiten. Vaak zijn al heel wat beeldvormende diagnostiek en een batterij aan laboratoriumtesten gedaan die dan behoudens een enkel incidentaloom geen duidelijke aanwijzingen voor een diagnose hebben opgeleverd. Interessant genoeg lijkt herhaling van eerder verricht diagnostisch onderzoek – iets wat extreem veel wordt gedaan – in vrijwel alle gevallen volledig zinloos. Sommige onderzoeken tonen wel aan dat ook in deze situatie een second opinion nuttig kan zijn, want bij ongeveer 10 procent van de patiënten kan toch een (meer precieze) diagnose worden gesteld en nog veel vaker wordt een alternatieve of aanvullende behandeling gesuggereerd. En hoewel de meerderheid van de patiënten de spreekkamer verlaat zonder nieuwe diagnose of behandeladvies, heeft een dergelijke second opinion toch een positief effect op de patiënttevredenheid. Alles bijeengenomen kan dus ook dit type tweede mening zinvol zijn.

Iets anders ligt het als patiënten voor dezelfde kwaal zelfs na een second opinion toch nog meer opeenvolgende artsen blijven consulteren. Derde, vierde, of zelfs nog aanzienlijk meer opinies komen met enige regelmaat voor. En zijn waarschijnlijk nauwelijks of niet zinnig. Op basis van modelmatige studies is het rekenkundig al heel weinig aannemelijk dat een derde of zesde mening nog iets zinvols toevoegt aan eerdere medische conclusies. En ook in de praktijk blijkt het extreem uitzonderlijk dat na twee solide medische evaluaties een volgende dokter nog iets extra’s gaat bijdragen aan een diagnose of therapieplan.

Nu we op zoek zijn naar passende zorg en wederom kritisch willen kijken wat wel of niet voor vergoeding in aanmerking komt, dienen zich hier alvast de eerste kansen aan. Ophouden met herhalen van eerder verrichte diagnostiek kan al direct een aardige besparing opleveren. En niet meer vergoeden van al die derde, vierde of vijfde opinions die toch geen enkele waarde toevoegen zou ook hoog op de lijst mogen staan. 

Meer van Marcel Levi
  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M.W. Audier

    huisarts n.p., Gouda

    Dit verhaal brengt mij in herinnering een patiënte, die al bij vier verschillende neurologen en orthopeden voor haar lage rugklachten was geweest en een vijfde verwijzing wilde. Mijn uitleg van weinig winst en het voorstel om eerst het ziekenfonds (i...n die tijd) om toestemming te vragen leverde - nog voor de medische informatie bij de medisch adviseur was - een overschrijving naar een andere huisarts en een verkregen vijfde verwijzing op. M.a.w. als huisarts begin je niet veel als de patiënt blijft doordrammen.

  • H.C. van Gorsel

    Arts en ervaringsdeskundige, Amsterdam

    Het heeft inderdaad op een gegeven moment weinig zin om eindeloos dezelfde diagnostiek te herhalen. De vraag die hier alleen niet gesteld wordt, is waarom een patiënt (of arts) vraagt om nog een mening. De vraag van de patiënt is nl. zelden meer diag...nostiek, maar meer duidelijkheid.

    (Te) vaak werken medisch specialisten vooral hun eigen standaard protocollaire diagnostiek af, en trekken daar voor zichzelf een conclusie uit of zij er al dan niet iets mee kunnen. Het gesprek over wat nou precies het probleem van de patiënt is wordt nauwelijks gevoerd. En de uitleg over wat het gedane onderzoek precies zegt en wat de bevindingen betekenen laat vaak ook te wensen over. Met een goed gesprek waarbij wordt geluisterd en goed uitgelegd, hoeven patiënten niet naar een 3e, 4e, 5e arts om dezelfde vraag weer te stellen.

    Wat ook eerder regel dan uitzondering is, is dat een geconsulteerde 2nd/3rd etc opinion specialist de patiënt hoe dan ook nogmaals door de eigen diagnostische molen haalt, inclusief herhaling van wat al is gedaan. Tenzij er reden is om te twijfelen aan de kwaliteit van de diagnostiek, is de kans dat dit nieuwe bevindingen oplevert klein (tenzij er een lange tijd tussen zit). De vraag gaat nl. meestal vooral om iets zinnigs te zeggen over klachten en bevindingen die er al zijn. Het zou niet zo moeilijk moeten zijn om dit met uitslagen uit een ander ziekenhuis te doen, in plaats van alles over te doen. Dit soort onnodige dubbele diagnostiek is pas echt zonde van de tijd en het geld.

  • R.M. Castelein

    orthopedisch chirurg, Almere

    Wat mij betreft is er nog een derde vorm van second opinion. Indien de patiënt persisterende klachten houdt na een specialistische behandeling, met name na een operatie. Indien de behandelaar hier geen bevredigende oplossing voor aanbiedt, kan een s...econd opinion zeer nuttig zijn.
    Daarnaast bevindt zich tussen second opinions en specialistische doorverwijzingen een grijs gebied. Het zijn niet altijd de patienten die vragen om een nieuwe mening, ook de specialisten 'willen iets bieden' door een patiënt met onbegrepen klachten toch nog een beoordeling binnen (vaak) een ander specialisme aan te bieden. De overbelaste huisarts heeft al zijn/haar handen vol aan SOLK patiënten, en de SOLK poli's hebben enorme wachttijden.
    Voordat we besluiten dat een 'third' of 'fourth' opinion niet meer vergoed zouden moeten worden, moeten we dit eerst heel duidelijk gaan definiëren . Is iemand die bij de orthopedisch chirurg, de neuroloog, de pijnarts en de revalidatiearts geweest is voor hetzelfde probleem een 'fourth opinion'? Het is een heel complexe materie, die per specialisme weer andere uitdagingen kent. Bella van Dalen
    https://research.rug.nl/en/publications/second-opinions-in-orthopaedic-surgery-extent-motives-and-consequ

    • A.J. Colon

      Neuroloog

      Geachte collega Castelein,
      Dank voor deze relativerende reactie. Een verademing. Desondanks denk ik het neit met u eens te zijn: Een verwijzing naar meerdere andere specialisten is mijns inziens een intercollegiale consultatie, een vorm van indirect... MDO . En zelfs binnen 1 specialisatie kan dat bij tertiaire zorg gelden: als epileptoloog weet ik echt te weinig over Alzheimer en consorten om daar een gedegen genoege diagnose te stellen. Laten we dus een ....-th opinion definieren als een herbeoordeling van dezelfde zorgvraag of -onzekerheid bij een en hetzelfde (sub) specialisme. In dat geval zult ook u het waarschijnlijk met bovenstaand artikel eens zijn, toch? Of zie ik nog steeds iets over het hoofd?

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.