Split second - Hester Roos

Als artsen nemen we aan de lopende band besluiten. We vragen de anamnese uit en beslissen vervolgens wat we relevant en minder relevant vinden om nader op in te gaan. We doen lichamelijk onderzoek en beslissen op basis van de klacht, de door ons ingeschatte ernst van de situatie en de tijdsdruk, hoe uitgebreid ons lichamelijk onderzoek is. In een tijdsspanne van seconden tot minuten vormen we ons een beeld van onze werkdiagnose en de bijbehorende differentiaaldiagnose. We informeren de patiënt, lichten onze gedachten toe, adviseren en stellen een beleid voor. We pakken een labformulier, laten onze ogen over het formulier schieten en besluiten om bepaalde bloedwaardes wel of juist niet aan te kruisen. En voor we goed en wel hebben kunnen nadenken of deze beslissingen de juiste waren, roept de klok ons tot de orde.

Het is vrijdagmiddag. De heer Beemster, een man van achter in de 60, komt op mijn spreekuur. Een dag eerder heeft hij, voor het eerst, frequente diarree met aanzienlijke bloedbijmenging gehad, zonder bijkomende andere klachten. Van het broodje shoarma de avond ervoor, denkt hij. Van een colorectale maligniteit, vrees ik, ondanks het ontbreken van andere symptomen die in die richting wijzen. Ik verricht rectaal toucher voor de volledigheid, maar heb eigenlijk al besloten: boven de 60 en rectaal bloedverlies, deze man moet gescopieerd worden. In net zo’n split second, mede ingegeven door de net gelezen informatie over het bevolkingsonderzoek naar darmkanker, besluit ik hem uitgebreider dan normaal voor te lichten over het hoe en wat van de scopie, inclusief mogelijke risico’s. Meneer Beemster, stevig van postuur, wordt met de minuut kleiner. Ik ben bang voor kanker, hij voor de coloscopie. Hij wil afwachten, ik zet door. Ik heb nu eenmaal besloten, dit is de weg.

Vlak voordat we die dag de praktijk afsluiten breng ik het consult ter sprake in gesprek met mijn opleider. Of ik zijn feces ook voor kweek heb ingestuurd, vraagt ze. Oeps. Krijgt angstige meneer Beemster door mijn split-secondbeslissing misschien binnenkort ‘voor niets’ een slang in zijn anus?
Gelukkig hebben we, in de niet-acute zorg, na afloop van drukke dagen momenten als deze om de eerdere split-secondbeslissingen van de dag even te overdenken. En erop terug te komen. Zodat als je op vrijdagavond half zeven op een donker, verlaten en winderig plein op je patiënt staat te wachten met een fecespotje in je handen, je in ieder geval weet dat je kritisch naar jezelf hebt gekeken.

Hester Roos, huisarts in opleiding