Na een flink scholingsprogramma en hard studeren op vette ordners werd ik twee uur lang doorgezaagd over balansen, Solvency II-regels, beleggingsbeleid, en risicoanalyses. Wat was het geval? Sinds enige tijd ben ik lid van de raad van commissarissen van een kleine verzekerings­maatschappij, die het ook voor mensen met een ziekte mogelijk maakt een levensverzekering af te sluiten. In de financiële wereld is het inmiddels doodgewoon dat voorafgaand aan een dergelijke benoeming toetsing plaatsvindt door de Nederlandsche Bank. Behalve een gedegen onderzoek naar antecedenten en referenties wordt daarbij gekeken naar de competenties van de aan te stellen functionaris, in hoeverre deze matchen met de collega-bestuurders, en of hij/zij wel voldoende tijd en aandacht kan hebben voor een toezichthoudende functie. Een en ander wordt afgesloten met een heus en serieus mondeling examen over allerlei zaken waar je als verzekeraar gelukkig verstand van moet hebben.

Eenmaal weer buiten vroeg ik mij af waarom er voor bestuursfuncties in de gezondheidszorg, die met veel meer publiek geld vaak veel grotere verantwoordelijkheden hebben dan die bij mijn nieuwe verzekeringsbijbaantje, niet een dergelijke toetsing is. Bestuurlijke drama’s in ziekenhuizen en falend toezicht op het bestuur van zorginstellingen hebben de afgelopen jaren wel duidelijk gemaakt dat het bestuur of superviseren van bestuur binnen de gezondheidzorg geen sinecure is. Er zijn dan ook nauwelijks meer ingewikkelde sectoren. Onnavolgbare contracteer- en declareerregels, ingewikkelde organisatorische constructies met professionals, gecombineerd met eindverantwoordelijkheid voor kwaliteit en veiligheid in een complexe omgeving. Plus ondoorgrondelijke en telkens veranderende financiële omstandigheden, ongebreidelde regel- en inspectiedrift en bovenmatig veel aandacht van de buitenwereld. Tegen deze achter­grond is het interessant dat, in tegenstelling tot elke andere functie in het ziekenhuis of zorginstelling, er nauwelijks duidelijke functie-eisen zijn geformuleerd waaraan bestuurders en toezichthouders in de gezondheidzorg moeten voldoen. Laat staan dat aankomende of zittende bestuurders daarop getoetst worden.

'Ervaring als medisch professional voorspelt geen glansrijke bestuurscarrière'

Bestuurders worden maar al te vaak benoemd op hun eerdere ervaring als medisch of verpleegkundig professional of als directeur van een koekjesfabriek, maar dat voorspelt niet zonder risico een glansrijke bestuurscarrière. Kandidaat-bestuurders en raad-van-toezichtleden zouden prima door de Inspectie voor de Gezondheidszorg getoetst kunnen worden op hun opleiding, kennis en competenties. Net zoals je een ANWB-keuring doet bij de aankoop van je auto. Bij medisch professionals kan worden nagegaan of ze zich wel adequaat hebben voorbereid of geschoold op de meer bedrijfsmatige aspecten van het besturen van een zorginstelling en voldoende op de hoogte zijn van wet- en regelgeving of personeelsbeleid. En bij niet-medici is het juist goed om te toetsen of er bijvoorbeeld voldoende affiniteit met het medisch en verpleegkundig werk is en een adequate visie op kwaliteit en veiligheid. Gewoon checken of iemand fit for the job is, precies zoals bij (her)registratietrajecten van medisch specialisten en huisartsen of andere zorgprofessionals. Overigens zou een dergelijke toetsing ook niet zo gek zijn voor mensen in een leidinggevende positie bij zorgverzekeringsmaatschappijen. En natuurlijk zou die toets niet alleen voor nieuwe bestuurders zijn, maar ook voor zittende leden van de raad van bestuur en raad van toezicht. Ik zou er zelf totaal geen bezwaar tegen hebben.

Marcel Levi