Doktersvrouw - Ivan Wolffers

Deze zomer trouwden Mike en Katja, beiden arts. Op veel plekken hebben ze samengewerkt en nu zijn ze in Engeland bezig met hun pediatrische specialisatie. Tijdens de bruiloft sprak ik hen toe, omdat ze me na aan het hart liggen. Het was een internationale bruiloft en ik had besloten te spreken over ‘What makes a good doctor’s wife’.

Jaren geleden, toen ik de huisartsenopleiding deed, werd ik op de hoogte gebracht van het belang van de doktersvrouw. Praktiseren was volgens mijn opleiders uitgesloten zonder. De goede doktersvrouw was degene die de telefoon opnam als je avond- of weekenddienst had. Als ik dan net op weg was naar een noodgeval, dan zou zij de ouders van een kind met 38 graden koorts geruststellen of de bejaarde die benauwd wakker was geworden vragen: ‘Heeft u al een extra kussen onder uw hoofd gelegd?’ Zij was ook degene tegen wie veel patiënten gemakkelijker praatten dan tegen de arts, en bij wie ze aan de buitendeur – de arts had toen nog praktijk aan huis – hun hart uitstortten. Invoelend kon ze dan wat advies aan een jonge vrouw geven over wat ze aan moest met een man die niet weet waar Abraham de seksuele mosterd moet halen. Of aan een mannelijke patiënt opmonterend zeggen: ‘Als je dat voelt, dan moet je dat ook eerlijk tegen haar zeggen.’ Kortom, de doktersvrouw was uiterst noodzakelijk in het kleine koninkrijk van de haastige alleswetende dokter, en dichter bij het heilige beroep kon je niet komen zonder dat je er een opleiding voor hoefde te volgen.

Er waren natuurlijk allerlei soorten doktersvrouwen. Degenen die eindeloos bleven vragen wat er met die vrouw bij haar op de tennisclub aan de hand was: ‘Had ze een geslachtsziekte?’ Of de doktersvrouwen die het niet eens waren met de aanpak van de arts des huizes: ‘Waarom zo snel met die valium? Ze zei tegen mij dat ze zich door jou niet serieus genomen voelt. Je zou eens behoorlijk met haar moeten praten.’ En naar een madame Bovary zat geen enkele arts uit te kijken.

Op de eerste avond dat ík dienst had, zei mijn vrouw dat ze met haar vriendin had afgesproken om naar de bioscoop te gaan. Ik herinner me de film nog: Clockwork Orange. Die had ik ook wel willen zien. Gespannen keek ik die avond telkens naar mijn eigen uurwerk om te weten of ik haar spoedig kon terugverwachten. Toen ze uiteindelijk weer verscheen, had nog geen enkele patiënt gebeld. Maar ze had me duidelijk gemaakt waar ik op kon rekenen. Later besefte ik dat het ook beter was. Ze is psychologe en was toen al een geëmancipeerde vrouw. Ze zou de licht dreigende en overdrijvende patiënten onmiddellijk herkennen en zeggen: ‘Blaas het nou allemaal niet zo op, zeg. Je verprutst onze tijd. Bel als de koorts echt boven de 40 graden is maar weer op, of maak het ons gemakkelijk en ga meteen naar de eerste hulp.’

Met het verschijnen van de mobiele telefoon verdween de laatste doktersvrouw en voordien hadden de meeste vrouwen van wie verwacht werd zich in die rol te schikken, allang een eigen leven. Artsen konden dat heus wel op een andere manier organiseren. De doktersvrouw was een voorbeeld van een door mannen gedomineerde samenleving die ervan uitging dat een vrouw zich zomaar dienstbaar opstelt.

Die tijd is gelukkig voorbij. Maar wat als er kinderen komen? Wie gaat er dan minder werken? Hoe gaan ze dat samen oplossen? Tegen de bruidegom zei ik: ‘Mike, you’ll be a real good doctor’s wife.’

Ivan Wolffers

Ivan Wolffers is een van de sprekers op het Medisch Contact-live Event De dokter en de dood, op 15 oktober in het NBC in Nieuwegein