Wie zorgt er voor de boeren?

De strijd om de stikstofuitstoot escaleert. De boeren knokken tegen een regulerende overheid. Maar dat niet alleen. De agrarische sector komt tegenover de woningbouw en het wegverkeer te staan. Het gaat uitdraaien op een strijd tussen sectoren. Hoe meer de ene sector uitstoot, des te minder mag de andere de lucht in blazen. Want dat zijn de regels van het spel. Boeren vechten om te overleven.

Deze week neemt die strijd grimmiger vormen aan. Dinsdag werd een deur uit een provinciehuis gereden. Woensdag werd het leger ingezet om de zetel van de regering af te schermen. Donderdag ontbeten boeren en burgers op het Malieveld: samen tegen de overheid.

Tijdens de campagne zijn de boerinnen prominent aanwezig. Zij organiseren het protest. Zij regelen de samenkomsten. Dat is meer dan de koffie en de catering. Boerinnen voeren vaak het woord op bijeenkomsten. En straks … verzorgen zij de slachtoffers van de strijd. Want het is onontkoombaar dat de veestapel en daarmee de hele agrarische sector flink moet krimpen. Wie vangt dan al die gekwetste mannen op? Bij Stigas, de brancheorganisatie voor veilig, gezond en vitaal werken in de agrarische sector, zijn ze er nog niet op ingesteld. Stigas biedt wel traumaopvang, bij een ernstig ongeval of een andere traumatische gebeurtenis. Maar over opvang bij een dreigende bedrijfssluiting lees ik niks op stigas.nl. En dat trauma zit er op grote schaal aan te komen.

Misschien kunnen we wat leren van de geschiedenis. Want boeren hebben een reputatie als het op strijd aankomt. Tussen 1899 en 1902 was het oorlog tussen de Boeren van de Zuidafrikaanse Republieken Transvaal en Oranje Vrijstaat aan de ene kant, en het Britse imperium aan de andere kant. Dat ging niet over stikstofuitstoot. Dat ging om de bodemschatten.

In 1885 is bij Witwatersrand in Transvaal in een ertslaag goud aangetroffen. Dat trekt een grote stroom van niet-Boerse immigranten aan. Die gelukszoekers, uitlanders genoemd, worden bepaald niet met open armen door de Boeren ontvangen. Maar er zijn meer kapers op de kust. De Britten zijn eropuit om het bestuur van Transvaal over te nemen, om zo onbelemmerd toegang te krijgen tot dat goud.

Het draait uit op een keiharde oorlog. De Boeren zijn in het begin aan de winnende hand. Pas nadat begin 1900 vanuit Engeland versterkingen zijn aangekomen gaan de Britten in de tegenaanval. De Boeren verliezen de slag bij Paardenberg. Vierduizend Boeren worden krijgsgevangen gemaakt. Dit is het keerpunt in de oorlog. De Boeren schakelen over op een guerrilla. De Britten reageren met de tactiek van de verschroeide aarde. Zij vernielen stelselmatig de boerderijen en richten concentratiekampen in waar ze familieleden en personeel van de Boeren vastzetten. De omstandigheden daar zijn ronduit barbaars. Alle zorg ontbreekt. Aan Boerenzijde komen in die kampen 28.000 vrouwen en kinderen om door ziekte (vooral tyfus) en honger. En kijk, een vrouw brengt hier redding! Emily Hobhouse, een Britse mensenrechtenactiviste, bezoekt in het voorjaar van 1901 het concentratiekamp in Bloemfontein en nog drie andere kampen. Op 18 juni 1901 publiceert zij haar rapport. In dit Report of a Visit to the Camps of Women and Children in the Cape and Orange River Colonies stelt zij de erbarmelijke omstandigheden bij de Britse regering aan de kaak. Er gaat een golf van verontwaardiging door heel Europa. Na langdurige politieke en diplomatieke druk vervangen de Britten de militaire kampleiding door burgers. De sterfte daalt daarna sterk.

De laatste Boeren die nog doorvechten, de bittereinders, geven zich over in mei 1902. Een wonder dat ze het zo lang hebben volgehouden. Transvaal en de Oranje Vrijstaat worden Britse koloniën. De Boeren ontvangen drie miljoen pond sterling als compensatie voor het hun afgenomen land. Een schijntje in vergelijking met de opbrengst van de goudmijnen.

Toen was het de goudwinning. Nu is het de stikstofuitstoot waardoor de strijd is ontbrand. Weer staan boeren tegenover een bedreigende overheid.

Toen was er Emily Hobhouse als reddende engel voor de nog levende kampbewoners. Maar nu, wie zorgt er voor de boeren van nu? Wie vangt ze straks op als ze massaal in een existentiële crisis belanden, als gevolg van gedwongen bedrijfssluiting? Vrouwe Stigas, maak u op voor deze taak! Begin met het rekruteren van grootschalige psychologische hulp! Geef de boeren perspectief!