Blogs & columns
Blog

Wat een drama

16 reacties

Zojuist werd ik gebeld door de vader van een jongen begin 20. Eigenlijk zou ik met hemzelf beeldbellen, maar zijn vader kwam ervoor. Het lukte de jongen niet zich los te maken van zijn dwang. Die dwang speelt al jaren. Het houdt hem dag en nacht bezig en hij schakelt ook zijn familie erbij in. Dat doen heel veel mensen met dwang. De gevoelde noodzaak om de obsessieve onrust weg te nemen is zo hoog, dat je ook anderen erbij inschakelt. Vanuit behandeloogpunt zou beter zijn als die daar niet in meegaan, maar houd dat maar eens vol als je kind of partner wanhopig is. Dus de familie gaat wat wij noemen meedwangen, met dit verschil dat zij wél heel goed ervaren dat het in feite onnodig is. Ze waren nu ook weer de hele nacht in touw geweest. En dat allemaal al jaren! Wat een drama kan een psychische aandoening toch zijn. Voor de patiënt en voor zijn familie.

Regelmatig wordt de werkelijkheidswaarde van psychische aandoeningen in twijfel getrokken. We kunnen immers op individueel niveau wat betreft de oorzaak en het ziekteproces niet iets aantonen. Let wel. Dit betekent niet dat er niks is, maar dat we nog niet zover zijn dat we dat bij een individu al kunnen vaststellen. Verder zijn psychische aandoeningen niet goed onderling van elkaar af te grenzen. Het is een spectrum, dus alle kleuren van de regenboog en alle overgangen daartussen. En ook de afgrenzing naar de normale variatie is niet categoriaal maar dimensioneel. Het gaat er niet om of je iets wel of niet hebt, maar om de mate waarin je het hebt en in hoeverre dat anders is dan gewoon. Iedereen is weleens somber, slecht geconcentreerd, opgewonden of uitgeput, maar dat is nog niet meteen een depressie, ADHD, een manie of een burn-out. Maar waar je de grens moet leggen is ingewikkeld en daar komt dan nog bij dat je de verschijnselen niet makkelijk kunt meten. Kortom: buiten de symptomen zelf heb je weinig houvast.

Ik snap dan ook wel dat wij als professionals soms het spoor bijster raken. Toch twijfel ik totaal niet over het bestaan van psychische aandoeningen. Ik zie ze dagelijks. Dat het geen duidelijke ziekte-eenheden zijn, betekent niet dat er niet sprake is van ernstig lijden. En het minste wat we kunnen doen is mensen daarin erkenning te geven. Die zitten niet te wachten op de filosofische onduidelijkheid waar wij mee kampen. Ik denk dat mensen een tamelijk eenvoudig en tamelijk correct ziektebegrip hanteren. Het moet raar zijn en naar. Dus anders dan gemiddeld en het moet problemen opleveren.1 Eenvoud is het kenmerk van het ware. Dat je leven totaal ontwricht wordt is anders dan gemiddeld en dat het naar is is een understatement. Dit verhaal is geen uitzondering. Regelmatig denk ik: wat een drama. Psychische aandoeningen zijn helaas heel erg werkelijkheid

voetnoot

  1. Er zijn nog meer voorwaarden, namelijk dat het geen vrije keuze is en dat het lijden niet uitsluitend het gevolg is van maatschappelijke intolerantie.

Meer van Menno Oosterhoff
  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • G. Roorda

    Arts, Delft

    De reactie van dr Oosterhoff komt op mij minder over als van iemand die het laatste woord wil hebben dan de er op volgende reactie...
    De eerste is een genuanceerde overweging, een baken van inzicht tegenover het geraaskal van éne Tycho in TV-vermaak... voor-en-door leken.
    De laatste lijkt er van overtuigd dat een psychiatrisch patiënt van z’n ziekte af is zodra die geen benaming meer heeft...

  • Siep de Groot

    huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Beste Menno,

    Ik merk dat je het laatste woord wil hebben. Toch denk ik dat je uiterst voorzichtig dient te zijn met je labels, classificaties zo je wil. Bespaar iemand een levenslange diagnose, zij woekert voort in dossiers. Zolang psychiaters zo ...verschillend denken over een diagnose is het zaak uiterst voorzichtig te zijn. Ik zal niet de enige zijn die
    een verkeerde diagnose kreeg door tunnelvisie en etikettering. Ik hoop dat je je slogan “ Etiketten plakken, superhandig” uit Medisch Contact niet weer zult gebruiken in je werk, maar je je nog eens zult bedenken. Zonder een diagnose kun je je patient heel goed uitleggen wat er mogelijk aan de hand is met zijn mysterieuze brein.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Bete Siep
    Als we helemaal geen classificaties zouden gebruiken zou dat ook veel voor patieten nadelige gevolgen hebben. Het gaat erom het juiste midden te vinden met een goed begrip van de waarde en de beperkingen van een classificatie.
    Ik snap da...t je vanuit jouw standpunt daarover een andere visie hebt dan ik vanuit het mijne.

  • Siep de Groot

    huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Beste Menno,

    Tja misschien generaliseer ik wel, maar stel dat tien procent van jouw patiënten er niet mee gediend zijn? Dan ben je toch niet goed bezig? En als vijf procent ervan een verkeerde classificatie krijgt? En dientengevolge onjuiste en s...oms levenslange medicatie? Stel, als in de somatische geneeskunde bij een specialist vijf procent een onjuiste diagnose krijgt. Het tuchtrecht ligt dan op de loer. En omdat jullie zo weinig weten ga je met de classificaties vrijuit. Tien psychiaters, tien verschillende diagnose. De programma’s in 2020 van de EO: “ Tycho in de psychiatrie” lieten schrijnende gevallen zien. Zoals Els van Veen ook ervaarde: aan een label heb je niets. Ik heb persoonlijk met jouw collega’s een gevecht moeten aangaan om een onjuiste, stigmatiserende classificatie teniet te doen.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Beste Els
    Classificaties hebben beslist nadelen, maar toch heeft het ook nadelen als er helemaal geen classificaties zouden zijn. Jij beschrijft je eigen ervaring ermee, maar ik kan daar veel mensen tegenover stellen die wel degelijk steun hebben ge...had aan dat hin problemen een naam hadden.

    Beste Siep.
    Ik vind je conclusies te eenzijdig. Je belicht alleen nadelige kanten.

  • Els van Veen

    huisarts

    Beste Menno,

    Zoals je misschien weet heb ik in 2013 zelf een autisme'diagnose' (ik ervaar het ook als label) gekregen. Het is een grote worsteling geweest om mijzelf niet vast te zetten, zelfs collega's (psychiaters ook) gingen mij door de ASS-bri...l bekijken en bejegenen (met een bepaalde houding zoals zij dachten om te moeten gaan met 'autisten').

    Ik heb twee interviews (2015 en 2017) gegeven in Medisch Contact, na het tweede heb ik gelukkig veel artsen met hetzelfde dilemma ontmoet. Uiteindelijk heb ik -juist door het contact met hen- toch helemaal afstand genomen van de DSM. Ik heb nog wel mijn website in de lucht omdat sommige mensen daar steun uit halen (artsenmetautisme.nl). Maar zelfs op basis van die oude website menen nu nog steeds mensen te concluderen dat ik wel niet helemaal normaal zou zijn in het contact; het label achtervolgt mij nog wel...

    Ik voel mij meer thuis bij de gedachten van Jim van Os (De DSM-V voorbij!) en Paul Verhaeghe (over normaliteit en andere afwijkingen). Ik vind het inspirerend zoals je schrijft over dwang. Maar ik denk toch dat het een valkuil kan (kán) zijn, dat je denkt te weten hoe alle andere mensen met dwangproblemen dit ervaren.

  • Siep de Groot

    huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Beste Menno,

    Ik wil absoluut niet denigrerend zijn, maar refereer aan jou recente stukje in het Medisch Contact met als titel “ Etiketten plakken, superhandig”. Nog houd ik vol dat dat stigmatiserend werkt en dat , zo is mijn ervaring, dat patiënt...en niet met een etiket( lees classificatie) zijn gediend. Lees ook het tijdschrift “ de psycholoog” jan.2021; 56: 43-49. Lees ook Medisch Contact: “ Opgenomen maar waarom eigenlijk?” Kijk naar het programma Pointer, KRO/NCRV, april 2021 en volg het onderzoek van GGNet Gelderland waarbij 947 chronische patiënten werden herbeoordeeld en waarvan een groot deel onjuiste classificaties hadden met daarbijbehorende medicatie die vaak gestopt kon worden. Als we de DSM als diagnose gebruiken dan zaaien we daarmee niet alleen verwarring, maar bevorderen we onbedoeld ( zelf) stigma bij mensen met psychische klachten.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Ik plak geen etiketten 9ook vrij denigrerend) , omdat ik het zo makkelijk vind Je gaat volledig voorbij aan mijn constatering dat een classificatie voor veel paitënten houvast geeft en erkenning. Jij kunt volgens mij niet voor de hele groep spreken. ...Ik denk niet dat ik mijn niet weten niet erken. En verder heb ik nergens beweert dat je het bij een classificatie zou moeten laten en dat je niet moet proberen tot een diagnose te komen. Overigens is betrouwbaar achterhalen waarom iemand klachten heeft bij psychische aandoeningen op individueel niveau heel vaak niet mogelijk.
    Ik weet niet waarop je baseert, dat ik door het gebruik van classificaties me ervan afmaak en dat ik niet tracht door te dringen tot de beleving in de ziel. Ik herken me daar niet in.

  • Siep de Groot

    huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Ik ben het met je eens om mensen met klachten te behandelen. Als je als psychiater zo weinig weet, dien je dat met de patiënt te delen en hem niet te classificeren. Je kunt etiketten plakken wel zo gemakkelijk vinden, doch als je zo weinig weet dien ...je je daarin uiterst bescheiden op te stellen en dat niet te doen omdat patiënten dat zo graag willen. Ga met hen na waarom zij die klachten hebben, tracht door te dringen in hun ziel zonder meteen te duiken in de bijbel van de DSM-5 met 347 diagnosen.
    Jammer dat je het met de criticasters zo oneens bent, zij pleiten voor vernieuwing in de
    GGZ, die daar node aan toe is.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Beste Siep
    Natuurlijk moeten we normaal leed niet medicaliseren en natuurlijk moeten we beseffen dat een classificatie ( ik vind het woord label denigrerend) beperkingen heeft. En dat we geen classificaties behandelen maar klachten. Natuurlijk betr...eur ik als een classificatie niet goed wordt gebruikt en als het negatieve effecten heeft. Maar het volledig afschaffen ervan lijkt me het andere uiterste. Ik ken het werk van Bijl en Gotzsche en ik denk niet dat daarmee de psychiatrie een dienst bewezen wordt. Van Os en Verhaeghe ken ik ook. Die zijn minder radicaal, maar ik ben het niet met hen eens.
    Ik zie dagelijks mensen die blij zijn dat hun probleem een naam heeft omdat dat bijdraagt aan herkenning en erkenning. Die mensen hebben er geen baat bij als we alles alleen nog maar vaag omschrijven.Floor Scheepers zhet is it ook op jouw lijn. Haar boek heet Mesen zijn ingewikkeld. Dat is zeer het gevalen dat moeten we zeker niet uit het oog verliezen, maar mensen komen niet bij mij om te horen dat ik hen ingewikkeld vind. Ze komen bij mij om enige helderheid te krijgen in de ingewikkeldheid. Daarbij moeten we bescheiden blijven, maar we hoeven naar mijn idee niet alles overboord te zetten.

  • Siep de Groot

    huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Beste Menno,

    Ik geloof helemaal niet dat de patiënt gediend is met een label. Ik heb een aantal mensen gezien die van de ene diagnose naar de andere zijn gegaan, domweg omdat psychiaters onderling van mening verschillen. Bij een label hoort meesta...l medicatie.
    Het label is handig om de daarbij horende medicatie soms levenslang te geven. Kijk eens naar de bipolaire stoornis als label: welke collega van je zal bij dit label de zogenaamde stemmingsstabilisator durven te staken? Voor het leven getekend!
    GG net Gelderland heeft een onafhankelijk onderzoek gedaan naar opgenomen, gelabelde patiënten. Wat bleek: de meesten waren gediend zonder label, gebruikten onjuiste en veel te veel medicatie. Na herziening van hun” label” konden ze vaak na jaren opname weer terugkeren in de maatschappij. We zouden veel beter termen kunnen gebruiken als neerslachtigheid, euforie, het horen van stemmen en niet depressie, manie( afgeleid: maniak) of schizofrenie. Minder stigmatiserend. Jij en je collega’s zouden zich alleen dienen te bemoeien met complexe psychiatrie en niet met individuen die rouw, burn out, nervositeit ervaren. Om hen te bewaren voor stigmatiserende labels. Misschien zou je ook de opvattingen van Jim van Os kunnen lezen, die van Paul Verhaeghe, Dick Bijl en Vooral Gotsche die schrijft over dodelijke psychiatrie. Wellicht was je ook bij het Studium Generale in januari 2020 aan de Rug voor een uitverkocht huis waar het ging over de verandering in de psychiatrie. Daar werd juist gepleit om labels los te laten en de DSM overboord te gooien.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Beste Siep
    Alles heeft twee kanten zo ook het classificeren van psychische problematiek. Daaraan zitten zeker bezwaren en risico's en het is goed daar bewust van te zijn. Maar ik ben het er absoluut niet mee eens, dat ze alleen maar dienen voor het ...gemak om te declareren en dat patiënten er niet op zitten te wachten. Iets een naam geven geeft ook erkenning. Als het goed is dan geeft een diagnose erkenning en een beter begrip en geen oordeel.
    Veel mensen willen weten wat ze hebben en zitten echt niet te wachten op allerlei nuanceringen omtrent het feit dat psychische aandoeningen onderling en van de normale variatie niet categoriaal zijn af te scheiden maar dimensioneel. Dat er geen ziekteneenhied is, Dat we op individueel niveau geen ziekteproces of oorzaak kunnen vaststellen. Dat we het dus hebben over benamingen en niet zozeer over een echt doorzicht ( diagnose).
    Een patiënt zei: Vroeger dacht ik dat ik een loser was. Nu weet ik dat ik ADHD heb. Zo iemand zit er echt niet op te wachten als ik zou zeggen. Nou, je hebt geen ADHD, maar je doet ADHD. Het is niet meer dan een naam voor de groep symptomen die je heb.
    We hebben in de psychiatrie weinig houvast. Om elke classificatie los te laten maakt het er naar mijn idee nog ingewikkelder op. Natuurlijk moet je de DSM met verstand van zaken gebruiken en natuurlijk heeft het ook nadelen. Maar zonder enige vorm van systematiek zijn we verder van huis, ook het gros van de patiënten.

  • Siep de Groot

    huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Beste Emile Keuter,

    Ik ga mij helemaal niet schamen. Misschien zou u mijn reactie nog eens kunnen herlezen. Daarin twijfel ik niet aan de deskundigheid en integriteit van Menno Oosterhoff. U plaatst hem op een voetstuk en dat is uw goed recht. Wat... ik heb willen beweren is dat Menno aangeeft nog zo weinig te weten van de ziel van een mens.
    Toch willen wij mensen indeling in vakjes, geven hun etiketten en zadelen hen levenslang op met vermeende stoornissen die in de afgelopen 50 jaar steeds anders zijn benoemd. Nu hebben we de DSM-5, handig voor psychiaters om te declareren met een DBC. Ook Menno vindt het handig om etiketten te plakken. Ik ken velen die
    gestigmatiseerd zijn met een diagnose zonder duidelijk wetenschappelijk bewijs.
    Standaarden zijn er in de psychiatrie niet, zoveel psychiaters zoveel diagnosen van borderline via bipolaire stoornis naar ADHD PTSS, ASS, schizofrenie, psychose en depressie. Allemaal via de DSM met een kleurtje erbij. Waarom die mensen niet met een diagnose behandelen maar als individu met psychisch lijden zonder label? De patiënt zit echt niet te wachten op zo’ n label, wordt soms ermee door zijn werkgever gemeden en verliest indien van dwang sprake is ook nog zijn of haar uitkering.....

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Beste Emile
    Dank voor je steunende en lovende woorden.
    Beste Siep. Het is zeker niet mijn bedoeling tekorten van de psychiatrie onder tafel te vegen, maar dat was niet de strekking van mijn betoog. Waar het mij om ging is dat de erkenning van het ...leed wat psychische aandoeningen met zich mee brengen niet de dupe moet worden van de onduidelijkheden waar we nog mee zitten. Ergens las ik de uitspraak: Of MBD (de voorloper van ADHD) bestaat weet ik niet, maar ik weet wel dat dit kind dringend hulp behoeft

  • emile keuter

    neuroloog, Amsterdam

    beste collega de groot, menno is een van de beste psychiaters van zijn tijd. nota bene zelf behept met de aandoening waarin hij excelleert. schrijver van een boek dat als een open wond de anatomie van de dwang blootlegt. en illusies of onterechte gen...ezingsdrang heeft hij al helemaal niet. ga u schamen. ik weet zeker dat menno de laatste is die misstanden in de psychiatrie niet zou erkennen.

  • Siep de Groot

    huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Menno Oosterhof beschrijft dat er veel onduidelijk is in zijn vak als psychiater.
    Toch plakt hij graag etiketten op patiënten, naar zijn mening prettig voor hen.
    Maar er zullen ook zijn die een verkeerde diagnose krijgen en jarenlang daarmee rondlo...pen. Stigmatisering, eenmaal gek altijd gek. Velen krijgen onterecht meerdere psychofarmaca met alle bijwerkingen van dien en komen er niet meer van af. Ondanks alle onduidelijkheden meten psychiaters zich als arts een status aan waaruit macht op de loer ligt: dwangbehandeling en dreigen met time out( lees: separatie) het tv programma Pointer gaf hierover een inkijkje. GGNet Gelderland deed een onafhankelijk onderzoek onder langdurig opgenomen psychiatrische patiënten. 40 procent had een verkeerde diagnose en kon met begeleiding weer terug in de maatschappij. Ik ontmoette een patiënt: haar werd verteld dat ze haar leven lang in een psychiatrische inrichting moest verblijven. Dat idee kon ze niet aan en ondernam een suicidepoging voor de trein. Deze mislukte en zie daar: ze mocht onmiddellijk naar huis. Het blijkt dat psychiaters onderling op 1 patient zeer verschillend denken over medicatie en aanpak.
    Het drama dat Oosterhof beschrijft is groot, maar het is een illusie dat een psychiater dat kan genezen. Bescheidenheid in de psychiatrie is een voorwaarde als men het niet weet. Bijna twee miljoen Nederlanders gebruiken psychofarmaca, de meeste voorgeschreven door psychiaters. Deze medicatie waarvan de werkzaamheid flinterdun is en veel bijwerkingen geeft zou aanzienlijk ingeperkt kunnen worden. Ik wed erop dat vele psychiatrische patiënten dan zienderogend opknappen. Een aanzet om de GGZ, die nu ten onder gaat weer tot leven te brengen. Velen kunnen terug naar de huisarts voor gesprekken in de eerste lijn. Wachtlijsten kunnen eindelijk ingekort worden. Psychiaters zouden niet steeds moeten externaliseren maar het roer in eigen hand dienen te nemen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.