Tijd om een watje te zijn

Zwijgend ga ik op het bed van de 92-jarige zitten. ‘Ik heb slecht nieuws mevrouw.’ Haar dochter schuifelt iets dichter naar haar toe. ‘Op de scan zien we een grote tumor in de dikke darm. Het lijkt op kanker.’ De mevrouw kijkt naar boven: ‘Ach nee’, zucht ze. ‘Ik had zo graag nog even lekker willen leven.’

Er zijn verschillende manieren hoe hiermee om te gaan. Twee soorten dokters. Dezelfde schifting kun je waarschijnlijk maken als je de twee groepen een zielige film laat kijken. Ik hoor met trots bij de watjes. Want wanneer die lieve mevrouw dit zo puur en oprecht vertelt, kan ik daar weinig tegen inbrengen.

Zolang het niet om de haverklap is, en je de controle houdt over het gesprek, mogen je ogen best een keertje vochtig worden. Niet iedereen zal dat met me eens zijn. Sommigen zullen van mening zijn dat je als dokter te allen tijde je professionaliteit moet behouden. Maar professioneel zijn, wat is dat eigenlijk? Ik heb een keer negatieve feedback gekregen, omdat ik een patiënt had geholpen met zijn kruiswoordpuzzel. Eerlijk is eerlijk, dat was niet heel dokterig van me. Maar soms kan ik niet helpen te denken hoe erg het zou zijn om daar zélf te liggen. En dat de dokter dan alleen maar langskomt om te vragen of je vandaag al gepoept hebt.

Het komt niet zelden voor dat ik van de verpleging op mijn kop krijg omdat de visite te lang duurt. En dat is terecht. Het is ook niet goed voor de doorstroom. Toch blijf ik het soms doen. Noem het burgerlijke ongehoorzaamheid. In mijn optiek zou het ons dokters sieren als we wat meer tijd zouden maken voor de connectie met de patiënt. Dat we het systeem daar op een bepaalde manier wat meer op zouden inrichten. De ergste dagen in het ziekenhuis vind ik die waarbij je vierenvijftig patiënten moet zien, maar alleen tijd hebt voor het hoognodige: ‘Goedemorgen mevrouw, heeft u pijn?’ ‘Nee.’ ‘Gepoept?’ ‘Ja.’ ‘Mooi. Volgende!’

Natuurlijk is het belangrijk om sommige dingen goed uit te vragen. Maar veel dingen zijn die dag al een keer gevraagd of geobserveerd. En, ik durf nu na een tijdje zaalarts-zijn te stellen dat ik snel kan zien of patiënten er ‘goed bijliggen’. Als dat niet het geval is, gaat er een andere modus aan. Maar bij geen problemen… is het best leuk om een praatje te maken. Om te vragen of er nog kleinkinderen langskomen vandaag. Of om even diep in een ongewone hobby te duiken.

Maar hoe gaan we dat doen dan? De zorg schudt al op zijn grondvesten. Als de aniossen dan ook nog eens gaan voorstellen dat ze met alle patiënten een kop thee willen drinken, waar gaan we dan heen? Ik denk dat het een niet ten koste hoeft te gaan van het ander. Een simpel idee: stop de papieren visite in het achterkamertje vooraf. Visite doe je mét de patiënt, aan het béd van de patiënt. Dat geeft wat minder tijd om de medicijnlijst dagelijks bij te werken. Als de paracetamol dan een keer een dag op ‘zo nodig’ staat in plaats van ‘viermaal daags’, moeten we dat met z’n allen maar voor lief nemen. Je hebt immers geen BIG-registratie nodig voor het kopen van twee strips bij de Albert Heijn. Zo zijn er talloze voorbeelden van onnodige handelingen en dubbel werk. Dingen die we dagelijks doen omdat we zo zijn ingewerkt.

Door het aanleggen van een ontlastend stoma, kon ik de 92-jarige vertellen dat ze best nog even ‘lekker kon leven’. Ik was blij dat ik de luxe van tijd had voor dit gesprek. Dat dacht ik ook in het knikje van de dochter terug te zien, toen ze zag dat ik geroerd was. ‘Tijd’, denk ik, als ik de deur achter me dichtdoe. Gelukkig hadden we dat vandaag allebei.