Standaard

Psychosomatiek vind ik een van de grootste uitdagingen van het huidige werk. Patiënten met klachten op de grens van lichaam en geest lijden substantieel en drukken als groep op het arbeidsverzuim en de zorgkosten. Om het individuele lijden te verlichten en de zorgorganisatie rondom patiënten met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten te verbeteren, verscheen in 2010 de richtlijn SOLK en kort daarna de NHG-Standaard SOLK. Het is uitdrukkelijk de bedoeling de zorg voor patiënten met SOLK in de eerste lijn te organiseren, om escalatie naar het ziekenhuis en kaatsen van patiënten tussen specialisten te voorkomen. Dat is niet alleen om de kosten laag te houden. Voor of tijdens een bezoek aan een ziekenhuis voor een consult, een onderzoek of een uitslag zal een catastrofale gedachte immers niet opeens oplossen in relativering en innerlijke rust. Verwijzen zonder redelijke verdenking is eigenlijk het meest gemene wat je kunt doen voor iemand met somatisatie en angst. We versterken de klachten door niet te kiezen voor diepgang en contact. ‘Eerst maar eens een foto.’

Het is voor alle artsen moeilijk en voor sommige huisartsen heel moeilijk om het contact tot stand te brengen voor een interventie in de zin van de richtlijn en de standaard bij de behandeling van patiënten met SOLK. Het is hun niet altijd kwalijk te nemen. Het is ook de tijd waarin we leven en de aard van de patiëntenpopulatie. Ik vind het invoelbaar lastig voor de eerste lijn dat patiënten zich af en toe pas serieus genomen voelen als er voldaan is aan de eisen wat betreft aanvullend onderzoek en verwijzing en zich daarna niet meer vertonen tot de volgende symptoomverschuiving. Hoe moet je dan werken aan een goede relatie?

Op het spreekuur kwam een 29-jarige tobberige vrouw die een paar jaar geleden 28 kilo was afgevallen maar nog steeds overtuigend overgewicht had. Ze was al bij de reumatoloog, de orthopeed en de vaatchirurg geweest voor de pijn die ze ‘overal’ had. Er waren geen neurologische afwijkingen, de stemming was geagiteerd depressievig en de inhoud van de conversatie was doordrenkt van negativisme. Sommigen van u kennen haar. Op iedere poging tot primitieve gedragstherapie (regelmaat, lichaamsbeweging, een poging tot werken) volgde zonder omhaal een catastrofaal antwoord (slaapstoornissen door pijn, pijn bij wandelen, pijn op de werkvloer). Ik vertelde over het frequent voorkomen van SOLK, de noodzaak om biopsychosociaal te denken en ik gebruikte de metafoor van het alarm dat te snel afgaat en uiteindelijk brak het ijs en konden we zaken doen. Gelukkig vertelde ze dat de relatie met de huisarts heel goed was. ‘Hij verwijst altijd door en als ik een scan wil, dan krijg ik die.’

Emile Keuter