Ode aan ODE (OrgaanDonatie bij Euthanasie)
6 reactiesDe afgelopen periode heb ik een paar keer meegemaakt dat een patiënt met een euthanasiewens aangaf graag zijn organen te willen doneren. Ik zag hoe fijn het voor de patiënt was om op deze manier te kunnen bijdragen aan de kwaliteit van leven van een ander. Bij de beslissing wel of niet euthanasie te verlenen speelde het geen enkele rol.
In China werden tot 2013 (?) organen van ter dood veroordeelden gebruikt voor transplantatie. Niemand wil natuurlijk zelfs maar de geringste schijn van zo’n belangenverstrengeling. Daarom is er een lijvige richtlijn, die uit twee delen bestaat van respectievelijk 48 en 104 pagina’s. Omdat je dat niet allemaal gaat lezen, noem ik het belangrijkste: de procedures voor euthanasie en voor orgaandonatie zijn volledig gescheiden. Net zoals bij een euthanasie zonder orgaandonatie kan iemand zich tot het laatste moment nog bedenken. Verder wordt de mogelijkheid van orgaandonatie meestal niet ter sprake gebracht door de arts. Beter is in algemene zin bekendheid te geven aan die mogelijkheid, zodat iemand er weet van heeft en in alle vrijheid er zelf voor kan kiezen het aan te kaarten. Deze blog is een manier om die bekendheid te vergroten.
Ik doe dat primair in het belang van mensen met een euthanasiewens. De ervaringen die ik ermee heb, laten zien dat het voor hen heel fijn is te weten dat ze dit voor een ander kunnen doen. Gewoon dezelfde argumenten die ook anderen hebben die hun organen afstaan.
Natuurlijk is ook fijn dat hiermee mensen geholpen zijn die een orgaan ontvangen, maar oplossing van het donortekort is beslist niet het primaire doel.
De keren dat ik erbij was betrokken, was ik onder de indruk van de grote betrokkenheid van de betrokken artsen en orgaandonatiecoördinatoren en de respectvolle manier waarop ze met de patiënt en naasten omgingen.
In een artikel in het NTvG las ik dat het Erasmus MC bij orgaandonatie bij euthanasie van mensen met een psychische aandoening, hen extra laat beoordelen door een onafhankelijk psychiater. Ik vind dat ontzettend pijnlijk. Twee psychiaters en een SCEN-arts hebben al geoordeeld dat ze wilsbekwaam zijn inzake hun euthanasieverzoek. Waarom wordt er standaard van uitgegaan dat ze inzake hun wens hun organen te doneren extra beoordeeld zouden moeten worden? Ik hoop van harte dat dit slechte voorbeeld nergens navolging krijgt.
Nog een opmerking. In sommige plaatsen is zelfs mogelijk dat de patiënt thuis al in slaap gebracht wordt en daarna onder narcose en dan per ambulance naar het ziekenhuis wordt vervoerd, waar dan de feitelijk euthanasie plaatsvindt. Orgaandonatie na euthanasie thuis/home heet dit. ODET of ODEH. Daarmee zijn beide procedures nog meer gescheiden. Ik heb veel respect voor de artsen Han Mulder en Hans Sonneveld die dit mogelijk hebben gemaakt.
P.S. Op de website van Thanet is wetenschappelijke info te vinden over ODE.
Meer van Menno Oosterhoff-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
P.J.E. van Rijn
huisarts n.p., RHEDEN
In het verleden heeft een psychiatrische patiënt nogal eens een tijdje moeten `leuren` voordat er een geschikte kliniek werd gevonden om diens organen na euthanasie te kunnen laten verwijderen .Maar dit streven heeft diens leven intussen toch maar mo...oi verlengd. Dat deze patiënt het er voor over had om langer te leven voor een hoger levensverlengend doel ,namelijk het realiseren van diens uiteindelijke orgaandonatie, roept de vraag op of aan de zorgvuldigheidseisen van ondragelijk en uitzichtloos lijden wel was voldaan .Omdat er hier duidelijk sprake was van een [weliswaar tijdelijk] redelijk alternatief. Ook zou je kunnen stellen dat wilsonbekwame demente patiënten hiervoor zelfs tweemaal in aanmerking zouden kunnen komen . Ten eerste doordat zij hun leven ter beschikking hebben gesteld middels een schriftelijke wilsverklaring en ten tweede daarmee ook hun organen. [Als zij tenminste nooit expliciet hebben aangegeven dat zij hier bezwaar tegen zouden hebben.] Maar dat zou wellicht toch teveel naar donor-utilitarisme rieken .. Peter van Rijn
E. Wannee
Forensisch arts
De mogelijkheid van donatie meestal niet ter sprake gebracht door de arts. De handleiding weefseldonatie na euthanasie schrijft hier niets over. De Richtlijn orgaandonatie na euthanasie wel: "De lijdende patiënt met een euthanasiewens komt bij voorke...ur zelf met de vraag voor orgaandonatie." In de laatstgenoemde richtlijn wordt ervoor gepleit om een neutrale folder hiervoor te ontwikkelen.
Er is voor zover mij bekend geen VERBOD om de optie van donatie na euthanasie of hulp bij zelfdoding bespreekbaar te maken, hoewel dat door de meeste artsen wel als zodanig wordt ervaren.
Ik stel voor dat de arts begint met een raadpleging van het donorregister. Dat kan dan een leidraad zijn. Als de arts weet dat de patiënt geregistreerd staat als 'geen donor', dan wordt dit punt niet aangekaart; in alle andere gevallen is er reden om te verifiëren of de patiënt nog steeds achter deze wens staat.
Ik vermoed dat een substantieel aantal van deze patiënten wel donor wil zijn, maar er eenvoudig niet aan denkt, of denkt dat donatie bij euthanasie niet mogelijk is.
jeugdpsychiater niet praktiserend, Driebergen-Rijsenburg
ik ben het geheel eens om de euthanasiewens eventueel te benutten met het doneren van goedgekeurde organen. En het doet me goed te lezen dat er nu een procedure bestaat om thuis onder narcose te gaan en daarna te opereren voor de organen.
6 jaar g...eleden koos een vriend en collega van mij voor dezelfde combinatie. Zijn nieren waren goedgekeurd, zijn huisarts zou de euthanasie uitvoeren. Vanwege die combo moet het in het ziekenhuis gebeuren. Maar dat werd een nare ervaring voor zijn vrouw en dochter: tijdens de euthanasie stond het hele transplantatieteam naast zijn bed om hem zo snel mogelijk naar de OK te brengen. Dat leek dus voorrang te hebben! Een zeer onaangenaam afscheid dus. Daar kwam nog bij dat weken later een medewerker naar zijn weduwe belde om te vertellen dat bij nader onderzoek zijn nieren toch niet geschikt bleken om te transplanteren.....
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
De suggestie om in het donorregister te kijken vind ik goed. Enige huiver het zelf aan te kaarten voel ik wel, maar het feit dat het door de donor zelf ook als heel waardevol wordt beleefd is zeker een argument daar niet té terughoudend in te zijn. M...aar wellicht is in het algemeen voorlichting geven over de mogelijkheid al voldoende. Dit blog was een eerste aanzet daartoe.
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Wat naar om te lezen, dat het destijds zo'n nare ervaring was. Ik denk dat er de afgelopen jaren veel is verbeterd. De manier waarop mijn patiënten en familie behandeld zijn verdient niks dan lof. De patiënt wist zelfs van te voren nog hoeveel ontvan...gers er waren voor de organen.
E. Wannee
Forensisch arts
Hier is nog veel te verbeteren in de logistiek. Bij orgaandonatie is onvermijdelijk dat er na het overlijden geen tijd meer is om rustig afscheid te nemen; dat moet dus vóór die tijd gebeuren, en dat moet duidelijk besproken worden. Verder zou de rui...mte waarin het overlijden in het ziekenhuis plaats vindt, zo huiselijk en intiem mogelijk moeten worden ingericht.
Terzijde: in geval van WEEFSELdonatie na euthanasie is opname in een ziekenhuis niet nodig; veel mensen weten dat niet.