Medische urinoirvliegjes, misschien is dát wat

Mannen maken er een enorme troep van. Mannen zijn mensen met veel potentie, maar zelfoverschatting en keuzestress leiden niet zelden tot een chaotische bende. Geef de man een klein doel en hij zet zowaar zijn energie om in gerichte prestaties.

Het beste voorbeeld hiervoor komt van het vliegje in het urinoir. Het vliegje leidt tot een welgemikte straal urine en beperkt onnodig gespetter en lekkages, tot grote tevredenheid van hemzelf en schoonmaakdiensten. Het moge duidelijk zijn dat de mens buiten de wc ook continu stuit op omgevingsfactoren en eigen interpretaties die het maken van keuzes uitdagend maakt. Gedragseconoom en Nobellaureaat Richard Thaler stelt voor om deze uitdagingen te herkennen en met nudges het menselijk gedrag (het liefst ongemerkt) te beïnvloeden en zo gunstige uitkomsten te bevorderen.

Over verstandige keuzes gesproken, wat te denken van die peperdure, levensreddende medicatie die u voorschrijft? Er zijn dokters die klagen over therapieontrouw van patiënten. Liever laten ze medicatiespiegels bepalen om de ontrouw te bewijzen dan dat zij (opnieuw) een goed gesprek aangaan over het belang van therapietrouw en menselijke (sic!) omstandigheden die dit belemmeren.

Vergist u zich niet. Ook artsen zijn slechts mensen die niet altijd de juiste keuzes maken. Protocollen zijn behandelaanwijzingen die met grote zorgvuldigheid door collega’s zijn samengesteld en behandelkeuzes makkelijker moeten maken. De praktijk blijkt weerbarstig, zoals verschillende studies naar real-world-databij herhaling aantonen.

Historisch zijn het vooral de producenten van medische genees- en hulpmiddelen geweest die proberen het gedrag van artsen daadwerkelijk te beïnvloeden. Niemand zal ontkennen dat deze commerciële bedrijven onmisbaar zijn in de ontwikkeling van nieuwe therapieën, maar het recente verleden bewijst dat ongezonde inmenging ten koste kan gaan van individuele patiënten. De opioïdencrisis is het jammerlijke resultaat van succesvolle infiltratie van een farmaceut in zowel de wetenschappelijke als medische praktijk.¹ En toch, medische professionals staan nauwelijks stil bij pogingen van externe partijen om ons gedrag te beïnvloeden. De advertenties die zelfs in Medisch Contact niet weg te denken zijn, zijn een goed voorbeeld hiervan. Uiteraard wordt ook u hierdoor beïnvloed! Omgekeerd is er nauwelijks aandacht voor factoren die gewenst gedrag kunnen stimuleren. Medische nudging beperkt zich vooralsnog tot storende pop-ups in het epd. Het valt nauwelijks te ontkennen dat we er soms een troepje van maken. Het wordt tijd om na te denken over medische urinoirvliegjes.

Een eerdere versie van deze column is verschenen als hoofdredactioneel in het Nederlands Tijdschrift voor Hematologie.

1. Leest u eens Empire of Pain van Patrick Radden Keefe.