Je moet het zelf doen

Kort geleden kreeg een zoon van een vriend na flinke fysieke inspanning een hartaanval. Gelukkig overleefde hij het, maar hij werd naar huis gestuurd zonder noemenswaardige behandeling. Absurd. Vóór het infarct was hij immers ook al bekend met hartproblematiek. Het risico op herhaling met dit keer wel een dodelijke afloop leek me levensgroot. Maar de huisarts had gezegd: ‘Je moet het toch zelf doen’.

‘Wat een onzin. Zorg dat hij zo snel mogelijk bij een cardioloog komt’, zei ik. Mijn vriend ging er direct achteraan en wist een afspraak te regelen voor over drie dagen. Helaas kreeg zijn zoon intussen weer een hartaanval, goddank opnieuw zonder fatale afloop. Dit keer kwam de specialist er gelukkig wel direct bij en de zoon werd onmiddellijk gedotterd.

Waar gebeurd, alleen in een iets andere vorm. Het betrof geen zoon van een vriend, maar een dochter van een neef. Ze had geen hartaanval, maar deed een ernstige suïcidepoging. Ze was niet bekend met hartproblemen, maar met een bipolaire depressie. De aanleiding was geen fysieke inspanning, maar een bevalling. Ik adviseerde geen cardioloog, maar een in bipolaire stoornissen gespecialiseerde psychiater. Ze deed voordat ze daar terecht kon een tweede poging. Daarna werd ze niet gedotterd, maar kreeg ze elektroshocktherapie (ect), nog altijd de meest effectieve behandeling bij depressie.

Wat ik misschien nog wel het ergste vond was dat de huisarts geen huisarts was maar een ggz-professional. Díe had tegen haar gezegd na de suïcidepoging: ‘Je moet het toch zelf doen.’

Dat horen mensen met een psychische aandoening (te) vaak. De invloed die iemand zelf heeft op psychische aandoeningen wordt nog altijd erg overschat. Kort geleden vroeg ik een meisje met een dwangstoornis: Heb je al gedragstherapie gehad? ‘Is dat die behandeling dat je ermee moet ophouden?’, vroeg ze. ‘Tja, daar komt het wel een beetje op neer’, moest ik toegeven. ‘Dat lukt me dus niet. Ik wil een behandeling dat je het niet zelf hoeft te doen’, zei ze. Ik kon haar geen ongelijk geven. Bij iemand met epilepsie zeggen we ook niet, dat je met de aanvallen moet stoppen.

Dat we vaak geen goede behandeling hebben, is geen reden van patiënten het onmogelijke te vragen. Maar nog erger is dat als we wel een werkzame behandeling hebben mensen die niet krijgen. Toch gebeurt dat vaak. Door onkunde of omdat een zorgverzekeraar niet voldoende zorg inkoopt. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat dat in de somatiek ook in die mate gebeurt. Dat er wel een werkzame behandeling is, maar die niet wordt gegeven. Maar bij psychische aandoeningen gebeurt dat nog veel te vaak. Ze worden nog altijd lang niet serieus genoeg genomen.