Iemand vertellen dat hij kanker heeft
12 reacties'We maken ons zorgen over de scan.'
Nee zeg dat maar niet, je laat ruimte voor hoop.
Het is toch ook niet 100 procent zeker, zegt een ander stemmetje in m’n hoofd.
Jawel jongen, die hele CT zit vol.
Oké. Probeer dit: 'uw scan ziet er niet goed uit'.
Afgrijselijk. Hoe bedoel je ‘ziet er niet goed uit’, Berend? In wat voor film denk je dat je speelt?
Ik sta voor de kamer van meneer. De meneer die zo meteen van mij heel slecht nieuws gaat krijgen. Ik denk aan alle klasjes met gesprekstechnieken, die moeten voorbereiden op dit moment. Niks bereidt voor op dit moment. Elke eerste zin die ik bedenk klinkt raar, hol, aanstellerig en leeg. Ik moet het die arme man maar gaan vertellen. Wees gewoon mens en ga naar binnen, zegt het stemmetje. Ik ga naar binnen.
In goede rust kan ik patiënt en echtgenote vertellen dat er vlekjes te zien zijn in de longen en in de botten. 'Vlekjes die lijken op tumoren. Kanker bedoel ik daar eigenlijk mee', haast ik me te zeggen. Ze luisteren aandachtig, stellen vragen en bedanken voor het gesprek. Eenmaal op de gang krijg ik een vreemd gevoel. Ik ben namelijk opgelucht dat het goed gegaan is. Maar ik heb die mensen net iets verschrikkelijks verteld. Hoe kun je daar nou tevreden mee zijn?
Ontredderd loop ik de assistentenkamer in. Iedereen is al naar huis, op een ouderejaars aios na. Ik besluit mijn gevoel te delen. We praten wel een uur. Over hoe je er voor mensen kunt zijn. En je dat graag goed wilt doen. Hoe je als arts vaak hoofdrolspeler in een life event bent, maar daar weinig bij stilstaat. Hij vertelt me wel eens aan de andere kant van de tafel te hebben gezeten. 'En geloof me, als jij daar tevreden wegloopt, betekent dat dat je het goed hebt gedaan.'
Ik loop het ziekenhuis uit. De bus in. Eindelijk vind ik de ruimte om na te denken over de horrorfilm van meneer. Zonder mijn eigen rol daarin mee te nemen. Zelfreflectie is goed, zeker in de zorg. Maar soms is even mens zijn, ook gewoon voldoende.
Meer van Berend van Doorn
B. Bos
Specialist ouderengeneeskunde , Leiden
Ik heb de column gelezen zoals collega A.G?bel, het ook geduid heeft.
Ik ben zo brutaal geweest te kijken naar de linked-in account van de blogger, en dan denk ik 28-30 jaar.
Ofwel een volwassen man en collega, die zou dit moeten kunnen, anders g...a ik me echt zorgen maken over de stand van zaken in de gezondheidszorg (grapje).
Ik vind het fraai dat hij zo goed zijn emoties beschrijft, dat hij beseft welke emoties er kunnen spelen bij de patiënt en naasten, dat hij daar waarde aan hecht. Dat zie ik als een stap voorwaarts!
Graag daar meer van,
En ik denk collega van Doorn, dat iedereen zich gelukkig mag prijzen bij een arts die emotioneel zorgen voor de patiënt (en zichzelf, om er mee om te kunnen blijven gaan) hoog in het vaandel heeft, enkel goed is. En ik kan als vrouw die historisch ‘recht’ heeft emoties belangrijk te vinden (en de daarbij behorende devaluatie ook nog heeft mee mogen pakken als vrouw) alleen maar toejuichen dat dit door een jonge man geschreven is,
Dank daarvoor, en je weet al dat je het kan. Het wordt niet makkelijker, jij wordt hopelijk nog meer ‘mens’ in je vak: en dan wordt het wel makkelijker,
Vind ik althans.
En patiënten houden niet van huilende dokters die de aandacht naar zich toetrekken, maar houden wel van artsen wiens ‘menszijn’ in de bijna natte ogen gereflecteerd wordt. Wordt dus gewoon mens, dan komt het goed.
J.F.M. Bergen
Voorheen huisarts, Vlissingen
Toen wij, mijn Margit en ik, vorig jaar 22 april definitief wisten dat het voor haar 'over en uit was', longmetastasen bij uitgebreid endometrium carcinoom, waren de lichaamshouding en gelaatsuitdrukking van de empathische behandelaar en haar VS in... opleiding al voldoende.....Ik herken dat ook uit mijn eigen 40 jaar huisarts zijn. Het is mensenwerk....
H.E.J. Wauters
Specialist Ouderengeneeskunde, niet praktiserend, Geleen
Het blijft altijd moeilijk om slecht nieuws te vertellen aan een patiënt en zijn of haar familie.
Het is goed om hierbij stil te staan en erover na te denken.
Het gaat je immers als betrokken arts toch niet in de koude kleren zitten.
Dat blijkt o...ok uit je tekst.
Misschien heeft iemand nog iets aan de volgende tips.
Robert Twycross leerde ons 25 jaar geleden al op een cursus palliatieve zorg:
‘Give them a warning shot’, zodat de betrokkenen stevig op hun stoel zitten en je moeilijke boodschap beter kan landen.
(Palliative care Formulary, Robert Twycross, inmiddels 7e editie)
Zorg er bovendien voor, dat de patiënt altijd een familielid of goede kennis bij zich heeft en neem zelf een verpleegkundige of verzorgende mee voor hulp in de nazorg.
Ook je team moet weten, wat en hoe jij het als arts verteld hebt.
M. van der Meulen
Neuroloog, Enschede
Wat een goede beschrijving van een eerste, tweede, derde, ...ste slechtnieuws gesprek. Al die klasjes hebben ons wat handvatten gegeven, maar de praktijk is zo wisselend. Slecht nieuws horen is voor elke patiënt en familie vreselijk, een fijne dokter... die het goed uitlegt is essentieel. Als je bedankt wordt na het gesprek heb je het goed gedaan.
R.M. Groenteman
Uroloog in ruste, Bentveld
Herinner mij niet dat ik in mijn opleiding noch in mijn. functie als opleider een anios een slecht nieuws gesprek alleen heb laten doen.
Zijn de tijden veranderd,of en had zijn opleider of oudere aios geen tijd.
Je zal maar die patiënt zijn.
...
M. Termaat
Huisarts, Groningen
Wat een vreemde opmerking. Opleiden is ook loslaten. Vertrouwen hebben en geven dat iemand het zelf kan.
Dat is misschien wel een van de lastigste maar ook belangrijkste aspecten van het opleiden.
Het lijkt in dit geval helemaal terecht geweest.... Goed gedaan collega!!
A. G?bel
Huisarts, Amstelveen
Collega Groenteman, hoe kun je als opleider je aios dan ervaring laten opdoen in zoiets belangrijks, als je ze het niet ooit zelfstandig laat doen? Bovendien, hoe kun je beoordelen hoe ze het doen, als je ze het niet laat doen? U creëert een paradox ...door te zeggen dat het zó belangrijk is dat u het ze niet laat oefenen. Hoe leer je het dan?
Vindt u dan ook dat een aios nooit zelfstandig een blindedarmoperatie mag doen? En zo ja - wanneer dan wel? Na de opleiding?
Bovendien schrijft Berend van Doorn dat het goed gegaan was. Uit het verhaal spreekt bovendien zelfreflectie en betrokkenheid, twee mooie eigenschappen voor een dokter. Waarom schrijft u dan: 'je zal maar die patiënt zijn'?
[Reactie gewijzigd door G?bel op 29-12-2022 17:11]
R.M. Groenteman
Uroloog in ruste, Bentveld
Collega Göbel.
Ik had het over een agnio die kennelijk alleen zijn eerste slecht nieuws hield.
Ik vind en vond dat hierbij een ouder aio’s of een opleider aanwezig moet zijn.
Net als bij de eerste en volgende blindedarmoperaties,tot de assisten...t aangetoond heeft dit zelfstandig te kunnen.
A. G?bel
Huisarts, amstelveen
Aha dat verklaart ons verschil in benadering. Ik had (en heb) niet de indruk dat Berend van Doorn hier beschrijft dat hij jet voor het eerst deed, maar dat het voor iedereen in alle fases van het dokterschap een verdrietig en moeilijk moment blijft o...m zoiets aan een patiënt te vertellen.
B.B. van Doorn
Auteur, ANIOS, Amsterdam
Ik vrees dat dat meer over u zegt dan over de huidige tijd, dokter Groenteman!
Internist in ruste, Zeist
Collega Groentemans eerste reactie leek wat kort door de bocht - urologen eigen, zou ik bijna zeggen. In de tweede meer nuance. Toch reageert de auteur wat korzelig... en licht toe dat de door hem geschetste gang van zaken bij de huidige tijd hoort. ... Als dat waar is, is dat niet best volgens mij. Ik begrijp dat dit de éérste maal was dat onze auteur zo'n gesprek voerde; ik lees niets over voorbereiding van dit gesprek met een aio of oudere assistent, of eigenlijk nog liever: met een supervisor. Inderdaad: is het niet logischer dat bij zo'n gesprek een specialist met "kennis van zaken" mee aanwezig is, of ten minste mee luistert? En in zo'n geval dient er logischerwijs een nabespreking met een specialist te geschieden en afgesproken te zijn (en niet een nabespreking met een toevallig nog aanwezige collega...) Oftewel: ik twijfel niet aan de goede bedoelingen en inzet van onze auteur, maar deel toch ook de kanttekeningen die collega Groenteman maakt.
A. G?bel
Huisarts
Ik geloof niet dat deze column gaat over het opdoen van 'vaardigheden' of het krijgen van een 'adequate beoordeling'. Het gaat over iemand die dat allemaal al gehad heeft en dus weet hoe het volgens het boekje moet maar tegelijkertijd beseft dat je h...et toch nooit echt goed kan doen, vanwege het onvermijdelijke verdriet bij de patiënt. Ook al volg je 10 cursussen en lees je er 20 boeken over. Gezonde twijfel op basis van compassie, zeg maar. En dat met ons deelt in de hoop dat we het herkennen, wat ook zo is. Zo heb ik het althans opgevat.
[Reactie gewijzigd door G?bel op 30-12-2022 13:48]