Blogs & columns
Blog

Het tuchtrecht verdient een berisping

11 reacties

Dat we het tuchtrecht in zijn huidige vorm maar laten bestaan: ik kan het niet uitstaan. Niet omdat ik zo nodig collega’s de hand boven het hoofd wil houden, maar omdat ik vind dat het tuchtrecht faalt. Recentelijk verscheen een boek van tuchtrechtadvocaat Oswald Nunes. In een interview in De Psychiater zegt hij dat de meeste zaken gaan om kleinigheden (bagatelzaken). Kleinigheden, maar bij de arts hakt het er diep in. In een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid uit 2019 lees ik:

Uit onderzoek blijkt dat veel professionals slechter functioneren na een tuchtklacht, ongeacht de uitkomst. Hierdoor gaat er een verlammende dreiging uit van het tuchtrecht. Het tuchtrecht streeft verbetering van kwaliteit van zorg na, maar dreigt het tegenovergestelde te bereiken doordat het handelingsverlegenheid bij de betrokken zorg- en hulpverleners in de hand werkt.

Tamelijk vernietigend.

Ook professor Friele vraagt zich in dit artikel uit 2018 af of

…de vermeende voordelen wel opwegen tegen de nadelen. Het primaire doel van het tuchtrecht – leren – lijkt verloren te gaan onder het punitieve karakter van het tuchtrecht.

Al in 2016 schreef Marcel Levi in het jaarverslag van de tuchtcolleges dat

…het medisch tuchtrecht slechts zeer beperkt tegemoetkomt aan zijn ambitie om kwaliteitsrecht te zijn en niet goed aansluit bij de moderne praktijk van de gezondheidszorg. De rol van de tuchtcolleges is in veel gevallen weinig constructief en slechts zelden echt relevant.

Hoe kun je zulke kritiek van toch niet de eerste de beste publiceren en toch vrolijk schrijven: ‘Mild waar passend, streng waar nodig. En zo gaan we door.’ Temeer omdat je zelf constateert dat   

…vanuit de medische hoek er geluiden zijn dat een opgelegde maatregel als zeer bezwarend wordt ervaren en vanuit patiënten een maatregel van waarschuwing of berisping nauwelijks als bevredigend wordt ervaren. Deze ervaringen dwingen ons tot nadenken over de verwachtingen van partijen.

Dat nadenken is dan zeker nog bezig, want ik heb er nog geen resultaten van gezien.

En in 2015 constateert professor Hendriks in zijn voorzittersrede ‘Meer tucht dan recht’ dat

…het tuchtrecht in toenemende mate strafrechtelijke trekjes krijgt. Is de rechtspositie van degenen die zich tuchtrechtelijk moeten verantwoorden hiermee in overeenstemming? Voldoen de competenties van de leden van tuchtcolleges en de gevolgde benoemingsprocedure wel aan de eisen die aan een quasistrafrechtelijk college moeten worden gesteld alsmede aan de eisen van eerlijk proces?

Quasistrafrechtelijk: Playmobil-recht, moest ik denken.

En in oktober 2017 stond er in dit blad een artikel van radioloog G. Jager:

Het tuchtrecht in zijn huidige vorm is bestraffend en voldoet niet aan de gestelde doelen. Er ligt een wetsvoorstel om het aan te passen. Maar revitaliseren of een ‘update’ acht ik weinig zinvol. Een transitie naar een herstellend en lerend recht moet de weg zijn. Het woord ‘tucht’ moet in de prullenmand.

Het recente artikel ‘Van tuchtzaken valt veel te leren’ wijst op het gevaar van ‘hindsight bias’, wat wil zeggen dat je achteraf te makkelijk praten hebt. Het zegt ook dat

…een oordeel erg afhankelijk is van de leden-beroepsgenoten die op dat moment zitting hebben in het tuchtcollege.

Dat heet willekeur.

Recentelijk bepleitte prof. Legemaate een vernauwing van de klachtgronden in de Wet BIG om het aantal bagatelzaken terug te dringen. De tuchtrechter mag nu al klachten ‘van onvoldoende gewicht’ terzijde leggen, maar dat gebeurt nauwelijks. 

Journalist Sophie Broersen zegt in haar laatste bijdrage dat ze vreest dat een dokter niet beter wordt van een tuchtmaatregel. Ik vrees dat dat niet alleen voor de dokter in kwestie geldt, maar voor dokters in het algemeen. Het leidt tot defensief handelen.

De minister voor MZS onderzoekt hoe  – in aanvulling op het corrigerende effect – een meer lerend effect van het tuchtrecht kan uitgaan (verbeteren kwaliteit van zorg). Ik daag de KNMG uit als bijdrage daaraan een enquête te houden. Volgens mij is het merendeel van de artsen niet tevreden met het tuchtrecht. Waarom laten we het dan toch ongehinderd zijn gang gaan?

Als het tuchtrecht een arts was dan had het allang een berisping gehad, misschien zelfs wel een schorsing.   

PS: In 2020 waren er 1028 klachten, 487 (!) minder dan in 2019. Door covid of door de 50 euro griffierecht (sinds april 2019)?

 

Meer van Menno Oosterhoff

  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Mijn persoonlijke ervaring met het tuchtrecht is een uitzonderlijke zaak, die niet ging om een behandelkontact. Volkert vd G klaagde me aan omdat ik in het publieke domein uitspraken gedaan had over hem. De zaak is na zitting niet ontvankelijk verkla...ard, waar ik het niet helemaal mee eens ben, want volgens mij was het wel ontvankelijk ivm de tweede tuchtnorm. Ik geloof niet dat mijn visie op het tuchtrecht daardoor is beinvloed.

  • Anne-Marie van Dam

    Psychiater, Amsterdam

    Het lijkt me prima om dat nog eens op een open neutrale manier te onderzoeken. En dan goed na te vragen welke onderdelen van de procedure welke reacties gaven. Ik herinner me zelf vooral dat ik het zo oneerlijk vond dat, terwijl ik zo mijn best deed,... iemand daarover een klacht indiende.
    En het hielp mij erg me te realiseren dat dat bij mijn vak hoort. Misschien helpt het ook als je je beroep meer in een team uitoefent, zodat je werkwijze gedragen wordt in een team ( zoals bij mijn klachten was). En het minder voelt als een persoonlijke aanval.
    Ben nog steeds benieuwd naar jouw persoonlijke ervaringen met tuchtrecht.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Jouw persoonlijke waarnemingen bij collega's stroken niet met wat ik hoor en zie en ook niet met wat uit onderzoek blijkt, nl. dat meer dan 80% de uitspraak als onterecht ervaart, dat het merendeel aangeeft er slechter door te gaan zijn functioneren ...en het als traumatisch te hebben beleefd en dat veel mensen overwegen te stoppen of dat ook echt doen. Dan heb ik het nog niet over alle tijd en moeite en gel die het kost. Ik bepleit niet de volledige afschaffing van toetsbaarheid, maar ik betoog dat in de huidige vorm de kosten groter zijn dan de baten.
    Maar ik zou graag zien dat er eens een enquête komt onder artsen. Ik denk, dat de meerderheid mijn mening deelt. Als dat niet zo is dan zou ik mijn mening op bepaalde punten moeten herzien.

  • Anne-Marie van Dam

    Psychiater , Amsterdam

    Beste Menno,
    Als je mijn reactie leest , schrijf ik daarin dat meer kennis over redenen voor gegrondverklaring leidt tot beter medisch handelen.
    Onlangs heb ik ook nav deze discussie aan collega’s die een procedure achter de rug hebben, gevraagd ...hoe zij het ervaren hebben. Allen vonden het zwaar, maar kijken er niet verbitterd of boos op terug. Of hebben getwijfeld of ze door zouden gaan. Wel is voor iedereen de juridische steun die ze krijgen van de werkgever heel belangrijk. Naast natuurlijk begrip en steun van collega’s.
    En inderdaad ik vind nog steeds dat het onderdeel is van onze (machts)positie om verantwoording af te leggen tov een neutrale onafhankelijke instantie als een patiënt een klacht indient. Waarbij ik ook altijd aangeef dat je dat eerst bij de behandelaar doet, dan de klachtencommissie en in uiterste geval bij het Tuchtcollege, dat lijkt me evident.
    En het is de best gelezen rubriek in Medisch Contact: ik neem aan dat de lezers er ook wat van meenemen….

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    @Anne-Marie ja, we hebben het er eerder over gehad. Toen betoogde je, dat het nu eenmaal onderdeel is van je werk. Nu geef je blijk van je geloof in de rechtvaardigheid en zinvolheid van het tuchtrecht. Ik ben dat dus niet met je eens. Ik heb inderda...ad kritiek uit diverse hoeken bij elkaar heb gebracht om dat te ondersteunen. De intentie van het tuchtrecht is ongetwijfeld prima, maar het pakt niet goed uit. Daar ga je eigenlijk niet op in. Ik zou wensen, dat voorstanders van het tuchtrecht in zijn huidige vorm dat wel doen. Dat vond ik ook zo wrang van het feit dat een stuk van Levi met forse kritiek vrolijk in het jaarverslag gezet wordt zonder er iets mee te doen. In de geneeskunst vragen we dat we mensen niet schaden. Ik vind dat je dat van het recht ook mag vragen, tenzij er natuurlijk redenen zijn voor straf. Ik vind dat het tuchtrecht in zijn huidige vorm vaak meer kwaad doet dan goed. En daarin sta ik kennelijk niet alleen, gezien de citaten.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    @Hans Je hebt gelijk, dat ik niet met suggesties kom voor hoe het anders zou moeten. In elk geval moet het woord tucht geschrapt. En verder zou ik toch een soort instantie willen die bepaald of een zaak het waard is om behandeld te worden. Ik weet oo...k niet of ik het wel zo'n goed idee vind dat er collega's in de tuchtcommissies zitten.
    Dus misschien toch meer naar strafrecht toe. Dat betekent een verzwaring , maar dan alleen als er ook werkelijk wel iets aan de hand is.

  • Anne-Marie van Dam

    Psychiater, Amsterdam

    Beste Menno
    We hebben al eens eerder gecommuniceerd over het tuchtrecht. Wat me opvalt aan deze column is dat je uit alle literatuur de stukjes kritiek pakt op het tuchtrecht en aan elkaar plakt. Dat is je goed recht. Ik weet niet of je zelf al eens... lijdend voorwerp bent geweest? Ik wel, meerdere keren zelfs. En heb het als een zware maar rechtvaardige procedure ondergaan. Dat is ook één van de redenen dat ik zelf lid-beroepsgenoot van het Tuchtcollege ben geworden. Het grootste deel van de zaken wordt in raadkamer afgedaan. Slechts de zaken waar vragen over zijn, of mogelijk een gegrondverklaring opleveren gaan op zitting. Ik heb op zitting al heel veel langs zien komen, met verbijstering handelen van collega’s aanschouwt. Bijna alle gegrondverklaringen die ik heb bijgewoond waren overduidelijke fouten en grensoverschrijdingen zoals seks met patiënten, beroepsgeheim- schendingen, procedure rond rapportages niet goed uitvoeren ( inzage- en correctierecht). Ik kan me slechts één zaak herinneren waarbij de psychiater medisch inhoudelijk niet goed had gehandeld. Dit is overigens voor huisartsen ( de andere groep met veel klachten) wel wat anders.
    Onbekend maakt onbemind en angstig. Ik neem ( in gewone tijden) de aios jaarlijks mee naar een zitting en leg veel uit over belang van goede dossiervoering, beargumenteerd afwijken van richtlijnen en overleggen met collega’s. Als je je aan die simpele regels houdt, gaat het al veel minder vaak mis.
    En is dat niet gewoon goed medisch handelen?
    Ik raad alle collega’s aan bij ogenschijnlijk rare uitspraken niet alleen de samenvatting in Medisch Contact te lezen, maar de hele uitspraak. En om gewoon eens een zitting bij te wonen.

  • Hay Winters

    Plastisch Chirurg , Amsterdam

    Wat mij hier echt aangrijpt is de tegenstrijdigheid van de beleving en de onvrede van twee kanten. Artsen ervaren een opgelegde maatregel als verschrikkelijk, terwijl patiënten de maatregel geen recht vinden doen aan het aangedane ‘onrecht’. Dit dual...isme is niet eenvoudig te corrigeren en ik mis dan ook ideeën voor de oplossing ervan. Het tuchtrecht afschaffen zal in mijn ogen leiden tot een verschuiving richting straf- en civiel recht. In mijn ogen nog minder wenselijk!
    De basis van de huidige onvrede ligt in de maatschappelijk omhelsde dwaling dat de wereld en het leven volledig maakbaar zijn. Iedereen die in de zorg werkt heeft er mee te maken en iedereen weet ook hoe onrealistisch deze gedachtengang is. ‘Shit happens’ is maatschappelijk onacceptabel geworden. Iemand moet verantwoordelijk zijn. Onze regering wordt - vanuit de 2e kamer nota bene - verantwoordelijk gesteld voor de COVID doden en voor de overstromingen in Limburg. Bizar! De samenleving zal weer moeten leren te accepteren dat ‘shit does happen’ , en dat we daar gezamenlijk voor verantwoordelijk zijn. Maar hoe gaan we dat doen? Ik ben bang dat we nog lang niet op het hoogtepunt (of dieptepunt) van deze ontwikkeling zijn, dus vooralsnog is dit wishful thinking. Beginnen met het onontvankelijk verklaren van bagatelle zaken is echter een goed begin en een duidelijk signaal. Ook het omdopen van tuchtrecht naar zorgrecht lijkt mij een zeer goede zaak. Laten we daar mee beginnen en zien dat we ons zorgrecht reserveren voor serieuze zaken en ook daarin niet het oog voor de menselijkheid - naar twee kanten - verliezen.

  • Jan keppel hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Tucht is volgens van Dale gelijk aan 'discipline'. En 'discipline' volgens van Dale een 'regime van strenge gedragsregels'. Alleen dat al zou de brein activiteit van enkelen moeten stimuleren om een andere, betere term te bedenken voor 'tuchtrecht'. ...

    Goed te lezen dat er velen zijn die het wel gehad hebben met het hedendaagse tuchrecht, die de arts tot slachtoffer maakt. Vele uitspraken van zaken in MC vinden we bizar, niet praktisch en vaak zelfs beschamend, omdat eigenlijk de hele doelgroep van artsen te kakker gezet wordt. Zie je wel, denkt de leek, al die artsen rotzooien maar wat. Het tuchtrecht zou alleen maar een doel moeten hebben: ons werk beschouwen en uit casus verbeter punten halen. Het zou dan ook niet openbaar moeten zijn, wat hebben leken daar nu mee te maken.

    De belangrijkste impact die deze transparantie heeft (vreselijk woord en vreselijk streven) is dat de arts midden in de vuurlinie van de postmoderne patienten geplaatst wordt. Geen wonder dat steeds meer collegae het wel gehad hebben, en burn out steeds vaker voorkomt. Daar waar een ambt als arts-zijn door de maatschappij veroordeelt wordt, en daar helpt het tuchtrecht bij, zullen steeds minder zich 'geroepen' voelen.

    Het wordt de hoogste tijd dat we deze archaische schandpaal-methode vervangen door een sympathiekere wijze van omgaan met verbeterpunten.

  • Hans

    Arts, Amsterdam

    Beste Menno,

    Je opsomming van bezwaarlijke constateringen is duidelijk en volledig. Jammer vind ik het wel dat je geen eigen idee ventileert om het tuchtrecht te veranderen.

    Een aanzet: Zorgrechtspraak (laten we Tucht snel schrappen, alleen a...l omdat ongewenste bijsmaak oplevert) moet in mijn visie blijven bestaan.
    In mijn ogen is het grootste verschil tussen Tuchtrecht en Regulier-recht het ontbreken van een duidelijk aanwezig transparant Openbaar Ministerie, wat zijn eigen afweging maakt of een rechtszaak aanhangig wordt gemaakt. Maar: als je daarvoor kiest, dan leidt dat wel tot verzwaring van de perceptie van een Zorgrechtzaak, mocht de ZOC (Zorgrecht-Onderzoeks-Commissie) besluiten tot vervolging (want daar komt het dan wel op neer). Ik ben er nog niet uit….

  • Hasret

    Arts

    Terechte punt, mooi beschreven en zeker een aandachtspunt voor de overheid

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.