De koortsboom

Zaterdag 1 april. Het is vroeg in de morgen: 12 minuten over 7. De zon komt op. De vogels fluiten, de ganzen snateren. We zijn in Overasselt. Bossen en waterplassen: de Hatertse Vennen.

De stem van het licht

sluimert in hoge bomen

zingt in de weerloosheid

van een lome lente-ochtend

Zestien mannen in monnikspij komen zingend uit het bos. Zij trekken twee aan twee over de wei naar de ruïne van een kapel. Ik loop mee in de stoet. Die bestaat uit leraren, filosofen, psychologen en dokters: een neuroloog, een psychiater. De dokters hebben hun witte jas verwisseld voor een zwarte monnikspij. In processie trekken ze naar de ruïne van Sint Walrick. Voor het tiende jaar op rij, op de eerste zaterdag na de lentewende.

aanbiddend het nieuwe

licht dat in ons geboren

de armen spreidt

Een nieuwe lente, oude gezangen, oude legendes. Eén van die legendes verhaalt hoe Karel de Grote, verblijvend op het Valkhof in Nijmegen, geplaagd wordt door hevige koortsen. Hij belooft een boetetocht te maken naar de bossen van Overasselt. De keizer geneest en laat uit dankbaarheid daar een kapel bouwen. Al spoedig wordt deze kapel een bedevaartsoord waar koortslijders om genezing bidden. De koorts wordt ‘afgebonden’ door een stukje kleding van de zieke aan een tak te binden van de eik die vlak bij de kapel staat: de koortsboom. Later vestigt zich hier een kleine kloostergemeenschap. De kapel krijgt de naam van St. Walrick en blijft eeuwenlang een bedevaartsoord.

En hoe is dat vandaag? Zo’n tweehonderd mensen wachten bij de ruïne de monniken op. Ze zijn muisstil. De vogels fluiten des te luider. Wat verwachten al die mensen? Genezing? Een oplossing voor hun problemen? Verdieping? Verstilling? Hemels gezang? Van alles een beetje?

ademt de plooi van onze

genezing de belofte van

innerlijke beroering

De monniken gaan in een kring bij de koortsboom staan. Twee van hen knopen lapjes aan een tak. De takken buigen ver door. Daarna hervatten de monniken hun gezang.

verzameld in ons gebed

hangt aan de takken

drogend de nieuwe dag

Niemand zegt iets, niemand vraagt iets. Als de monniken het veld ruimen volgen de mensen hen over het bospad. Ze hebben gevonden waar ze voor gekomen zijn.

De pelgrimages naar de koortsboom zijn sinds de jaren negentig van de vorige eeuw weer toegenomen. Al vóór de terugkeer van de monniken. Een oud volksgeloof lijkt hier weer op te bloeien. Van jaar op jaar neemt het aantal mensen toe. De media werpen zich op deze pelgrimage en zetten de beelden in de krant, op tv, op internet. Zou het fenomeen iets te maken hebben met de veranderingen in de zorg? In de jaren zeventig zeiden we dat de toename van psychische klachten en psychosociale problemen samenhing met de leegloop van de kerken en het uitsterven van de biechtvaders. Is de vlucht in de volksgeneeskunst die we nu zien het gevolg van het uitkleden van de ggz? En bieden fenomenen als de koortsboom mensen in moeilijkheden een lapje voor het bloeden? Is het allemaal placebo-effect of helpt het ook? Is het een soort alternatieve zorg? Het zou allemaal kunnen. Er is in elk geval geen zorgverlener voor nodig. Het kost bijna niets. Een boom, een beetje geloof, een lapje, een stukje kleding. Dat is alles wat je nodig hebt. En dat op 1 april. En toch serieus. Want 1 april is écht de kerkelijke feestdag van Saint-Valéry, alias Sint Walrick. In het bos van Overasselt. Waar het deze morgen zwart ziet van de mensen.

Wilt u zelf zien en horen wat zich op 1 april bij kapel en koortsboom heeft afgespeeld?

.