Cannabis geeft groter risico op schizofrenie

Genetisch kwetsbare gebruikers van cannabis lopen een twee- tot zesmaal groter risico op schizofrenie dan niet-gebruikers. Voorlichting is nodig, vindt de Britse psychiater Robin Murray.

Cannabis grijpt aan op het dopaminesysteem in de hersenen en kan bijgevolg leiden tot psychoses en schizofrenie, zei Murray, hoogleraar psychiatrie aan de University of London/Maudsley Hospital, afgelopen week op het voorjaarscongres van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVP). Van alle drugs is de consumptie van cannabis het hoogst, hield hij zijn gehoor voor. In Nederland gebruikt 29 procent van de 15- en 16-jarigen cannabis. Dat is minder dan in bijvoorbeeld Tsjechië (44%) en Groot-Brittannië (38%), maar aanzienlijk meer dan in een land als Zweden (8%), waar cannabis streng verboden is.

‘Cannabis veroorzaakt psychotische beelden’, stelt Murray. Echt bewezen is het niet, ‘want met behulp van epidemiologie kun je niets definitiefs bewijzen. Daar heb je experimenten voor nodig. Maar de evidentie is sterk genoeg voor zeer ernstige verdenking. Bovendien is het zeer ongebruikelijk dat in de psychiatrische epidemiologie uitkomsten van studies allemaal dezelfde kant op wijzen.’

Uit een reeks prospectieve studies blijkt een drietal verbanden. Hoe frequenter het gebruik van cannabis, hoe hoger het risico op schizofrenie. Hoe vroeger jongeren ermee beginnen, hoe hoger het risico. En hoe potenter het spul, hoe groter de kans op schizofrenie. Alle drie blijken reële gevaren. Zo is de concentratie Delta-9-THC, de werkzame stof in cannabis, de laatste decennia gemiddeld toegenomen van 2 naar 14 procent. ‘Maar ik heb ook al cannabis gezien met concentraties van 30 procent, ja zelfs van 69 procent’, zegt Murray. ‘Terwijl tegelijkertijd de concentratie cannabidiol, een bestanddeel van cannabis dat het effect van THC kan tegengaan, in recente preparaten flink is verminderd.’

Toch worden de meeste gebruikers niet psychotisch. ‘We weten dat sommige mensen drager zijn van het gen voor COMT (catechol-O-methyltransferase) en dat met name degenen onder hen met de zogeheten val-val-variant van dit gen zeer kwetsbaar zijn voor de effecten van THC. Maar hoe precies die gen-omgevinginteractie verloopt, is nog niet goed bekend.’

Op basis van het bestaande onderzoek komt Murray op een verdubbeld tot een zesvoudig verhoogd risico op schizofrenie voor mensen met deze kwetsbaarheid. Dat is altijd nog minder dan de vijftienmaal hogere kans op longkanker die het roken van sigaretten met zich meebrengt, zo relativeert hij zelf. ‘Maar toch zou de impact groot zijn als niemand cannabis zou roken: dat zou het aantal gevallen van schizofrenie in de populatie met ongeveer 10 procent reduceren.’

Verbieden dus? Murray: ‘Ik heb nog steeds geen uitgesproken mening over legalisering of niet. In Groot-Brittannië hadden we eerst een mildere en nu weer een wat strengere wetgeving, maar effect daarvan heb ik niet gezien. Maar sinds we waarschuwen voor de gevaren, is het gebruik onder jongeren iets gedaald. Dus zou ik willen inzetten op educatie en voorlichting. Veertienjarigen weten vaak niet eens dat cannabis een drug is. Daar valt nog veel winst te boeken.’ HM