Preprintplatforms zouden meer eisen aan publicaties moeten stellen

Platforms waar onderzoekers zonder peer review hun bevindingen publiceren, moeten op zijn minst verklaringen van belangenverstrengeling laten vermelden. Hiervoor pleiten May van Schalkwyk e.a. in een commentaar in The BMJ over de gevaren van preprints.

Er zijn verschillende websites waar onderzoekers artikelen kunnen publiceren zonder peer review, zoals medRxiv en bioRxiv. Tijdens de coronacrisis zijn op deze manier veel studieresultaten naar buiten gekomen. Dat kan gaan om serieus onderzoek, dat later alsnog peer review ondergaat en in vakbladen verschijnt. Maar op dergelijke sites verschijnt ook werk van mindere kwaliteit. Deze studies kunnen van grote invloed zijn op de publieke opinie en het beleid.

De websites verschillen in de eisen die ze stellen aan de auteurs. In sommige gevallen moeten de wetenschappers onder meer vermelden of er sprake is van mogelijke belangenverstrengeling, en wie het onderzoek heeft betaald.

Relatie met tabaksindustrie

Bij platform Qeios was dat tot voor kort niet het geval. Zo kon het gebeuren dat er twee studies verschenen over de mogelijk beschermende rol van roken en/of nicotine bij covid-19. De eerste was een kleine observationele waarbij sprake was van verschillende verstorende factoren. De tweede borduurde voort op de eerste, en was onder meer geschreven door iemand met relaties met de tabaksindustrie.

De boodschap dat roken een positieve rol zou kunnen hebben, deed hierna snel de ronde in de wereld. Gezien de grote, en onomstotelijk bewezen, nadelen van roken, was dit op zijn minst prematuur en mogelijk ook schadelijk. Dergelijke beweringen zouden gestaafd moeten worden met degelijk onderzoek.

Duidelijke regels

Schalkwyk e.a. ontkennen niet dat snel naar buiten brengen van informatie op vrij toegankelijke websites voordelen kan hebben, en schrijven dat in bladen die wel met peer review werken ook wel eens discutabel onderzoek verschijnt. Het zou echter goed zijn als deze platforms minimaal verklaringen van mogelijke belangenverstrengeling en studiesponsors eisen. Ze zouden duidelijke regels moeten opstellen voor het omgaan met onderzoek dat door de (farmaceutische) industrie wordt betaald en verder duidelijk moeten vermelden dat peer review nog niet heeft plaatsgevonden, en wat dat betekent.

BMJ, 2020. Doi: 10.1136/bmj.m3111