Planetary health verdient veel meer aandacht in de zorg: ‘Het is nu tijd voor actie’
Plaats een reactie‘We kunnen niet onbelemmerd doorgaan met medische behandelingen zonder rekening te houden met onze planetaire grenzen. We zullen er als medici rekening mee moeten houden dat we sommige dingen opgeven’, stelde emeritus hoogleraar maatschappelijke gezondheidszorg Johan Mackenbach woensdag tijdens de opening van het symposium ‘Planetary health’, georganiseerd door de KNAW.
Aanleiding voor het KNAW-symposium was het op 1 juni uitgekomen rapport ‘Planetary Health: an emerging field to be developed’ waarin de wetenschapsorganisatie de belangrijkste kennislacunes binnen het, sinds 2015 bestaande, vakgebied planetary health beschrijft. Ook hebben de auteurs een onderzoeksagenda gepresenteerd, gericht aan universiteiten en andere onderzoeksinstellingen. ‘Maar in de tussentijd is het nu al tijd voor actie, zeker ook in de gezondheidszorg’, aldus Mackenbach, voorzitter van de KNAW-commissie ‘Planetary Health’.
De zorg loopt achter
Er is ‘geen tijd te verliezen’, zeker omdat de gezondheidszorg wat verduurzaming betreft achterblijft bij andere sectoren zoals de woningbouw. Decaan van de faculteit geneeskunde Hans den Goudoever (Amsterdam UMC) ontboezemde tijdens zijn speech dat hij ‘al veel eerder’, bijvoorbeeld tijdens de SARS-epidemie in 2009, gealarmeerd had moeten raken over de potentieel desastreuze gevolgen van de klimaatcrisis voor de menselijke gezondheid. ‘We doen nog altijd te weinig onderzoek: slechts 44 van de 1200 lopende onderzoeksprojecten binnen universiteiten en andere onderzoeksinstellingen raakt aan dit vakgebied. We hebben een mindshift nodig.’ Hij pleit ervoor, net als het KNAW-rapport, dat zoveel als mogelijk de bestaande financiering voor onderzoek hiervoor gebruikt wordt en dat dat dus ook kan betekenen dat bepaalde vormen van onderzoek moeten worden gelaten.
Duurzaamheid wegingsfactor
Wat hoogleraar zinnige zorg (UvA) Sjoerd Repping betreft moet het klimaat als vierde wegingsfactor, naast effectiviteit (kwaliteit), kosten (betaalbaarheid en personeel (toegankelijkheid), mee worden genomen in het bepalen of bepaalde medische zorg zoals medicatie of operaties moet worden geleverd. ‘En ook als een medische interventie effectief is, moeten we ons steeds meer de vraag stellen of dat het geld, personeel en het milieu waard is.’ Het liefst zou hij zien dat er normen voor het effect op het milieugrenzen komen, net zoals die er worden gehanteerd voor betaalbaarheid, in de vorm van kosten per gewonnen levensjaar (QALY). Repping meldt er wel bij dat van veel interventies nog niet bekend is welke milieudruk deze geven, waarvoor dus meer onderzoek nodig is.
Onderwijs
Toch zijn artsen nu al in de positie om zich binnen en buiten de spreekkamer met het thema bezig te houden. Daarvoor is dan wel kennis nodig en zou in de geneeskundeopleiding en de medische vervolgopleidingen planetary health nog veel meer aandacht moeten krijgen. Sprekers Juliette Mattijsen (geneeskundestudent) en Evelyn Brakema (huisarts) hebben zojuist een publicatie uitgebracht in het NTvG over de stand van zaken van het planetary health-onderwijs aan medische faculteiten, mondiaal en in Nederland. Mattijssen: ‘Uit een peiling in 2021 blijkt dat geneeskundestudenten hier echt behoefte aan hebben.’ Zes van de acht medische faculteiten hebben inmiddels een vorm van planetary health-onderwijs. Brakema, tevens voorzitter van de Groene Zorg Alliantie, maakt zich momenteel vooral hard voor planetary health in de acht huisartsenopleidingen.
Lees en luister ook- Er zijn nog geen reacties