Wie is de baas?

Lang geleden vroeg niemand wie de baas was in het ziekenhuis. Dat was de besturend zuster, een non, diacones of seculiere ongehuwde dame uit betere kringen. Dokters hielden zich niet zo bezig met de leiding. Bovendien lagen hun patiënten, ingedeeld naar geloof, in verschillende huizen in de stad.

In de loop van de twintigste eeuw vestigden de meeste dokters zich in het ziekenhuis. Heel lang bemoeiden ze zich met weinig meer dan de eigen praktijk. Maar het verpleegkundig bedrijf en het medisch proces raakten toenemend verknoopt. Intussen verdween de verpleegkundige uit de directies en later ook uit de leiding van de afdelingen. Een nieuwe laag marcheerde binnen: de managers.

Is de manager de baas of komt hij helpen? Een goede manager is een weldaad, stroomlijnt en brengt overzicht. Toch leeft breed het gevoel, een dankbaar verkiezingsthema, dat we met minder management toe moeten. Minder voeten onder het bureau, minder wandelende blocnootjes en agenda’s, meer directe zorg en meer handen aan het bed. Dat kan, maar dan moeten we terug willen naar de meewerkend voorman (v/m).

De verpleegkundige moet zelf weer leiding geven; zij is een professioneel boegbeeld. Dat is bepaald geen luxe voor de kwaliteit op de werkvloer. De dokter moet ook meewerkend gaan managen, én opletten waar praktijk en maatschap, waarvan hij mede-eigenaar is, ophouden. Want waar het ziekenhuis begint, is hij geen eigenaar meer, maar ‘probleemeigenaar’ van een afdeling of eenheid met welomschreven taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden en performance-eisen. De vraag is eigenlijk helemaal niet wie de baas is, maar waar hij dat is en hoe. Leiden en laten leiden, dat is het devies van de echte baas. Op alle niveaus.

J. Herre Kingma de ziekenhuisbestuurder