Wellicht Gentherapie bij parkinson

De ziekte van Parkinson afremmen met gentherapie lijkt verre toekomstmuziek. Toch bieden de interessante uitkomsten van een klein experimenteel onderzoek dat The Lancet vorige week publiceerde, hoop.

Michael Kaplitt c.s. toonden bij twaalf patiënten met een vergevorderde vorm van deze ziekte aan dat gentherapie een significante verbetering in zowel klinische symptomen als het hersenmetabolisme (aangetoond met behulp van PET-scans) tot gevolg had. En belangrijk: zonder dat het gepaard ging met (ernstige) bijwerkingen die in eerdere gentherapeutische experimenten optraden.

Alle deelnemende patiënten vertoonden symptomen aan beide zijden van hun lichaam, maar de gentherapeutische procedure werd slechts toegepast in één van beide hersenhelften. Daardoor konden de patiënten als hun eigen controle optreden.

De onderzoekers maakten gebruik van een adeno-geassocieerde virusvector teneinde een remmend gen dat codeert voor de aanmaak van glutaminezuur decarboxylase (GAD) af te geven in de subthalamische nucleus (STN). Bij Parkinson is deze hersenkern hyperactief ten gevolge van een depletie van GABA, de belangrijkste inhibitoire neurotransmitter in het brein. Meer GAD is de motor van een verhoogde GABA-synthese, hetgeen de STN ‘kalmeert’ en daardoor een mitigerend effect heeft op parkinsonsymptomen.

Kaplitt c.s. deden een fase-I-studie om aan te tonen hoe veilig de therapie is en hoe het wordt verdragen. Het aantonen van de werkzaamheid was niet hun primaire oogmerk. Niettemin bleken de resultaten zeer bemoedigend. Verbeteringen traden op drie maanden na de ‘ingreep’ en hielden aan tot het eind van de studie die twaalf maanden in beslag nam. Als groep lieten de patiënten op de Unified Parkinson’s disease Rating Scale een verbetering van 25 procent zien. Vijf patiënten deden het uitzonderlijk goed: zij verbeterden meer dan 40 procent.

Commentator A Jon Stoessl spreekt van een provocerende aanpak en een stap op weg naar proof of principle. Toch zijn er volgens hem nog tal van vragen te beantwoorden. Hoe veilig is gentherapie op langere termijn? Hoe groot is het placebo-effect? Een goede controlegroep ontbrak immers in het experiment en die is belangrijk want het placebo-effect van nepoperaties is hoog bij de ziekte van Parkinson. Verder hebben Kaplitt c.s. de STN omgezet van een exciterende in een inhibiterende structuur. Ze heeft in haar oorspronkelijke functie echter een belangrijke rol in leerprocessen: wat kunnen daarvan de gevolgen zijn? En wat is het voordeel van de gentherapeutische interventie boven de reeds bestaande diepe hersenstimulatie van de STN? << HM

The Lancet 2007: 369: 2056-8, 2097-105