Vrijemarktmisère

De eerstelijnszorg is van hoog niveau. Bijna alle huis­artsen zijn goed. Maar blijft dat zo als zij meer met elkaar moeten concurreren? Bekoelde verhoudingen in Bos en Lommer.

In zijn algemeenheid is vrijemarktwerking in de zorg een slechte zaak. Eerst neemt het aanbod toe. Dat gaat vergezeld van veel reclame. De vraagt stijgt en ten slotte is het: ‘u vraagt, wij draaien’. Dit geldt zowel voor diagnostiek (MRI’s, pretecho’s) als behandeling. Vooral zelfstandige behandelcentra zijn erg tevreden, want die zien hun inkomsten toenemen. Maar dat moet wel door ons allemaal worden betaald, en dus stijgen premies en eigen bijdragen.

Bovendien is meer onderzoek en behandeling niet altijd gezond. Het leidt tot meer – wellicht onnodige – interventies en medicijngebruik, daardoor tot meer bijwerkingen en complicaties en zo weer tot meer medische consumptie. Daarnaast is er – niet onbelangrijk – een ijzeren wet die zegt dat waar meer en onnodig wordt onderzocht, ook meer afwijkingen worden gevonden die niet van belang zijn, maar wel kunnen leiden tot grote onrust, angst en... second opinions (kassa!).

Bij huisartsen leidt het marktsysteem tot meer recepten en verwijzingen. Dat is altijd kostenverhogend. Alle huisartsen kennen wel een verhaal over een gepensioneerde collega die door zijn patiënten op handen werd gedragen; ‘hij gaf meteen medicijnen of verwees je meteen door’. Ik ben bezorgd dat er weer zulke huisartsen zullen komen en dat het hoge peil van de eerstelijnszorg, zoals het  door het NHG op de kaart is gezet, wordt ondermijnd. Er zijn natuurlijk ook argumenten vóór vrijemarktwerking. Veel onderzoeken en behandelingen zullen er goedkoper en beter door worden. Maar die argumenten wegen niet op tegen de nadelen.

Spreiding
In de stadswijk waar ik werk – Bos en Lommer, Amsterdam – heeft concurrentie zijn intrede gedaan middels een vrije vestiging van een apotheek. Die bevindt zich schuin tegenover een andere apotheek, die met vier huisartsen in een pand zit. De nieuwe apotheker heeft ook vier huisartsen uit de wijk bereid gevonden bij hem in te trekken. De twee tegenover elkaar gelegen apotheken gaan concurreren. Het stadsdeel en de preferente zorgverzekeraar betreuren de gang van zaken, maar kunnen er niets aan doen.

Gevolg is dat er in de wijk veel minder sprake is van spreiding van zorg, de verstandhouding tussen de huisartsen is bekoeld, wijkgerichte eerstelijnsprojecten van stadsdeel en zorgverzekeraar moeizamer van de grond komen, het farmacotherapeutisch overleg op een laag pitje staat en de HAGRO een sluimerend bestaan leidt. Als ik mensen hierover vertel, krijg ik vaak te horen ‘dat ik dan maar moet laten zien dat ik een betere huisarts ben dan de concurrent’. Dat is onzin. Bijna alle huisartsen zijn goed. Overlopen binnen één wijk komt weinig voor. Mensen kiezen hun huisarts vooral op basis van wat ze erover van anderen horen en – steeds vaker – op basis van de website en de uitstraling van het  praktijkpand.

Ik ben boos op de politiek en op mijn eigen beroepsgroep die dit hebben laten gebeuren. En ik ben bezorgd over de toekomst van mijn vak. Dat is inhoudelijk heel mooi, maar organisatorisch helaas niet meer zo fraai. Ik hoop dat er nieuwe spelregels voor de planning van de (eerstelijns)zorg komen die dit soort ellende onmogelijk maken. 

Joachim Knap, huisarts
Correspondentieadres: joachimknap@xs4all.nl, c.c.: redactie@medischcontact.nl
Geen belangenverstrengeling gemeld.