Trendbreuk in de WAO

Vanaf 2000 nam het WAO-volume veel minder toe dan werd verwacht. Als je het vertaald naar WAO-volumebesparing, levert dat het volgende op:
In 2000 werd 800 miljoen euro minder aan WAO-kosten uitgegeven dan verwacht; in 2001 was dat 1660 miljoen euro minder en in 2002 1560 miljoen euro minder. Dit laat zich ook vertalen naar de overschotten in de arbeidsongeschiktheidsfondsen. Er is sprake van een overschot van ongeveer 4,5  miljard euro!

Het Centraal Planbureau schatte in 2002 in dat er op basis van het strategisch akkoord per jaar 600 miljoen euro zou kunnen worden bespaard met de nieuwe WAO-plannen die waren gebaseerd op het SER-advies over een nieuwe WAO. Nu blijkt dat met de huidige wet- en regelgeving van onder andere de WAO deze bezuinigingen meer dan worden gehaald, en al drie jaar lang! Dit staat nog los van alle mogelijkheden om de WAO verder af te slanken.
Natuurlijk moet de vraag worden gesteld of het WAO-volume volgend jaar niet plotseling toch weer zal toenemen. Is er niet sprake van slechts een tijdelijke verbetering? We kunnen daarbij bijvoorbeeld denken aan de huidige recessie. Echter wat betreft de recessie is het goed om te weten dat het WAO-volume recessie-onafhankelijk is.

Wat zijn de oorzaken voor deze trendbreuk in de afgelopen jaren van het aantal WAO’ers?

Het plan van aanpak van staatssecretaris Hoogervorst, de invoering van het Schattingsbesluit, de nieuwe beoordelingsmethodiek CBBS - het zijn alle maatregelen waar nu de resultaten zichtbaar van worden. 

Mede daardoor namen de tijdigheid en de kwaliteit van de WAO-beoordeling toe. De WAO werd weer meer een ‘core competence’ van de uitvoeringsinstellingen, waardoor onder andere ook de kwaliteitsborging toenam. Door het inschakelen van niet-medici bij de uitvoering van de herbeoordelingen en door externen in te huren werden de grote achterstanden die er waren voor een behoorlijk deel weggewerkt.

Tevens begint nu andere wetgeving, die meer gericht is op het voorkomen van WAO, invloed te krijgen op de beperking van de WAO-instroom. De Wet verbetering poortwachter heeft nu zelfs een zeer grote invloed op het aantal WAO-

aanvragen. Het aantal WAO-aanvragen is de eerste twee maanden van 2003 met ongeveer de helft gedaald. Dit komt voor een groot deel doordat het UWV de WAO aanvragen voor meer dan de helft afwijst.

Omdat alle betrokkenen bij de Wet verbetering poortwachter nu in overleg zijn over dit punt, is de verwachting dat in de loop van dit jaar het aantal WAO-aanvragen minder drastisch zal dalen dan nu het geval is.

Mede door deze wetgeving is er ook sprake van een duidelijk toenemende aandacht van de werkgevers voor hun verantwoordelijkheden op het gebied van de reïntegratie. Dat men zich in toenemende mate bewust wordt van de rechten en plichten van werknemers ten aanzien van reïntegratie, zal ook een beduidende bijdrage leveren aan de reïntegratie in arbeid.

En mede door de werkgeversboete (Pemba) komt het verzuim als een kostenpost op de begroting  van ondernemingen. Daardoor zullen  preventie en reïntegratie steeds meer aandacht krijgen van de werkgever.

Bovenop dat alles komt in deze tijd van recessie nog het volgende. Als de gedeeltelijk arbeidsongeschikten privaat worden verzekerd, zullen de collectieve lasten minder afnemen dan dat de private premies toenemen. Kortom, de totale premiedruk zal voor werkgevers en werknemers toenemen.

Daarmee wil ik niet beweren dat privatisering geen goede bijdrage zou kunnen leveren aan een succesvolle reïntegratie. In het private domein kan door een goede kosten-batenanalyse vaak voldoende worden geïnvesteerd in reïntegratie en preventie. In het publieke domein bleven de kleine en grote geldstromen toch altijd al van elkaar gescheiden.

Deze column is vooral een pleidooi richting de politiek om nog een goed te kijken naar alle voorstellen over de WAO en zich daarbij ook bewust te zijn van de trendbreuk in de WAO.