Tijd voor een pittig gesprek

Bij thuiskomst van vakantie schijnt in Nederland volop de zon. Wat aardig, een extra dagje bijkomen en weer wennen in ons tuintje. Maar nu ik voor het schrijven van deze column sta, regent het. De rust en creativiteit moeten dus van binnen komen. Kijk ik naar mijn gezin, dan kan ik me tevreden en gerust voelen. Onze dochter heeft veilig onderdak gevonden in Bologna. Onze oudste zoon ligt goed op koers in studie en ambitie. Onze derde heeft recent besloten toch vast met een studie aan te vangen en onze jongste dochter is vol plannen aan de derde klas middelbare school begonnen.

Kijk ik naar onze vereniging, dan ligt dat heel anders: onrust en ontevredenheid.

Zoals u weet, heeft het NVAB-bestuur onder de leden een onderzoek laten doen naar hun ervaringen in en mening over het vak, naar de rol en de positie van de bedrijfsarts dus. De uitkomst is pijnlijk onthutsend en onthutsend pijnlijk. Ik parafraseer uit de samenvatting van het onderzoek:

‘Verzekeringsmaatschappijen maken de dienst uit in de arbodiensten. Niet de zorg, maar het geld bepaalt de koers van arbodiensten. Volgens 60 procent van de leden komt de positie en het functioneren van de bedrijfsarts hierdoor onder druk te staan. Professionele onafhankelijkheid is in deze constellatie een illusie. Voor de buitenwacht is er geen onderscheid tussen bedrijfsartsen en andere artsen die binnen een arbodienst werken; dat komt het beeld van de bedrijfsarts niet ten goede.’

‘Vertrouwen’, ‘professionele onafhankelijkheid’ en ‘deskundigheid’ zijn naar mijn idee de kernbegrippen in het werk van de bedrijfsarts. Onduidelijkheid over en/of onvoldoende aanwezig zijn van elk van deze noodzakelijke voorwaarden bepalen de positie en het beeld van de bedrijfsarts: weliswaar een dokter, maar ver de mindere van de huisarts, iemand die zich in het oordeel laat sturen door (de belangen van) de werkgever; kortom, een non-descripte ‘arbo-arts’. 

De alarmerende conclusie uit dit onderzoek is dat er kennelijk een situatie is ontstaan waarin het bedrijfsartsen moeilijk tot onmogelijk wordt gemaakt op ethisch verantwoorde wijze en conform professionele standaarden bij te dragen aan de gezondheid van werknemers en hun bedrijven. Hoog tijd dus voor een pittig gesprek. Om te beginnen met de politiek.
Meneer Bomhoff, meneer De Geus, u wilt toch ook graag af van dat hoge verzuim en die te hoge instroom in de WAO? Van ziekte als excuus voor het niet oplossen van conflicten en problemen? Geef bedrijfsartsen dan de kans daar een rol in te spelen. Wij zijn hierin opgeleid en deskundig. Maar wij kunnen uw steun gebruiken. Zorg dat de bedrijfsartsen een rol van belang kunnen spelen bij het bevorderen van de volksgezondheid in Nederland. Zorg dat de bedrijfsartsen een gelijkwaardige positie hebben naast hun collega’s in de reguliere zorg. Zorg dat gebruik van de titel ‘bedrijfsarts’ als symbool van die gelijkwaardigheid wettelijk wordt afgedwongen. Zorg dat de bedrijfsartsen hun achterstand in de wetenschappelijke onderbouwing van het vak razendsnel inlopen.

Tijd ook voor een pittig gesprek met de directies van arbodiensten. Bent u wel eens twee zich identiek gedragende werknemers of werkgevers tegengekomen? Ik niet. Terugdringen van ziekteverzuim is geen ‘kunstje’ dat de bedrijfsarts even doet. Begeleiden van ziekteverzuim vraagt een individuele inschatting in telkens veranderende situaties. Dat verhoudt zich niet tot standaardoplossingen noch tot voorgeschreven scenario’s. Een advies van een bedrijfsarts is geen verzekeringspolis. Durf op de professionaliteit van uw bedrijfsartsen te vertrouwen. Geef hun de ruimte om juist die professionaliteit in te zetten.

Ten slotte past een pittig gesprek met de bedrijfsartsen zelf, leden van de NVAB. Dag in dag uit spreken wij werknemers en werkgevers aan op de eigen verantwoordelijkheid bij het oplossen van hun probleem. Wij adviseren ze om zelf de regie te nemen in de gewenste verandering. Wij helpen ze om daarin creatief te zijn. We geven aan dat zij mogen vertrouwen op hun deskundigheden en daarover eisen mogen stellen.

Collega’s, wordt het niet tijd om ook zelf de regie terug te nemen? Wat mij betreft samen met uw NVAB.