Statine voorkomt nierfalen na hartoperatie niet

Patiënten die hartchirurgie ondergaan hebben geen baat bij hoge doseringen statine om zo nierfalen te voorkomen, blijkt uit een RCT waarvan de resultaten zijn gepubliceerd in JAMA. Acuut nierfalen is een complicatie die bij ongeveer 30 procent van de patiënten optreedt na een grote hartoperatie, zoals coronaire bypass-, hartklep- of aortachirurgie. Eerdere, vooral observationele studies, lieten wat deze beschermende effecten van statines betreft een gevarieerd beeld zien.

Om meer helderheid in de kwestie te brengen voerden Frederic Billings e.a. een RCT uit onder 199 patiënten die geen statines gebruikten en 416 patiënten die al wel een statine slikten – dat laatste is de meer gebruikelijk gang van zaken. 102 patiënten uit de eerste groep kregen 80 mg atorvastatine daags voor de ingreep, 40 mg de ochtend voor de operatie, en 40 mg de dag erna. De overige 97 patiënten kregen steeds een placebo.

Ongeveer de helft van de 416 patiënten die al een statine slikten bleven dat doen. Zij kregen op de dag van de hartchirurgie 80 mg atorvastatine en nog 40 mg de dag erna. De overige al statine slikkende patiënten kregen op beide momenten een placebo. Na de postoperatieve dag continueerden al deze patiënten het gebruik van de oorspronkelijke dosis statine.

Onder de 102 patiënten die voordien geen statine slikten kwam bij 22 (22%) nierfalen voor tegenover 13 gevallen van nierfalen in de placebogroep (13%). Bij patiënten die al een statine slikten ging het om respectievelijk 20 en 22 procent.

Het perioperatief verstrekken van hoge doseringen statine vermindert dus niet de incidentie of de ernst van acuut nierfalen na hartchirurgie, zo luidt de onverbiddelijke conclusie van Billings e.a. op basis van deze uitkomsten. Onder patiënten die voordien geen statine gebruikten, leidde de hoge perioperatieve dosering verder tot een toename van de serumconcentraties van creatinine. En er waren aanwijzingen dat een behandeling met statines de kans op nierfalen verhoogt bij deze patiënten als ze al een chronische nierziekte hadden.

Volgens commentator Rinaldo Bellomo hebben statines dankzij de trial van Billings e.a. nu definitief afgedaan als nierbeschermende middelen bij hartchirurgie. En dus blijft het zaak te zoeken naar een andere interventie die nierfalen kan voorkomen.

Henk Maassen

www.jama.com
doi:10.1001/jama.2016.0548