Slot

‘Once you have been in Africa, it gets into your blood.’ Wat een cliché, dacht ik altijd. Twee maanden op het continent later onderschrijf ik het. Zijn het de mensen die op wonderbaarlijke wijze altijd vrolijk lijken (nog zo’n cliché), het werk dat ik heel interessant vind, de bergen en theevelden om mij heen? Of misschien, stiekem, het feit dat mijn leven hier gewoon erg overzichtelijk en rustig is vergeleken met thuis? Deze maanden maken diepe indruk in hoofdzakelijk positieve zin. Ik ben dan ook vastbesloten om één vervelend incident, een roofoverval toen ik ’s avonds alleen thuis was, niet de goede gevoelens te laten overschaduwen. Dat neemt niet weg dat het vreemd is wat deze gebeurtenis met me doet. Ik heb reden genoeg om blij te zijn: ik ben hier gelukkig, ik heb thuis een superbaan gekregen en - niet onbelangrijk - ik leef nog, maar het lijkt net of ik helemaal niets voel op het moment.

Mijn vorige column teruglezend, schrok ik een beetje van wat ik had geschreven. Wat een hard oordeel over de clinical officers! Wat een puur westers oordeel over Afrika toch, al probeer ik dat te voorkomen. Ik dénk wel dat ik me aanpas aan de situatie hier, maar ondertussen doe ik dat niet. En ook realiseer ik mij dat ik eigenlijk niets van de lokale mensen begrijp. Het passieve gedrag, het gebrek aan verantwoordelijksheidsgevoel, het feit dat mensen elkaar nooit ergens mee durven te confronteren: ik snap er niets van en vind het soms moeilijk te accepteren. Nog geen uur geleden kwam de grootste nietsnut van mijn afdeling bijvoorbeeld overduidelijk dronken een vergadering binnen, maar niemand die er wat van zegt. Vreemd.

Aan de andere kant zie ik ook de positieve omgangsvormen en gebruiken die ik van huis uit helemaal niet ken. De enorme gemeenschapszin bijvoorbeeld tijdens een mobiele kliniek. Zo’n kliniek begint met een gezamenlijk gebed, gezamenlijk zingen, dansen en vooral wachten op de toediening van de medicatie, maar dat lijkt de aanwezige vrouwen helemaal niet te deren. Ik krijg de indruk dat deze ochtend vooral ook een uitje voor ze is; er wordt honderduit gelachen en gekletst. Het is een sociale gelegenheid en lijkt in niets op een medisch spreekuur.

Onderweg terug stoppen we in een ander dorp om een foto te maken van een recentelijk geïnstalleerde waterpomp. Ik denk dat dat een kwestie is van wat plaatjes schieten en terugrijden, maar dat is weer een grote westerse misrekening! Het hele dorp loopt uit, alle inwoners stellen zich rond de pomp op en voor ik het weet sta ik samen met het (vrouwelijke!) dorpshoofd onder luid gezang water te pompen. En zo brengt iedere dag weer iets dat ik niet had verwacht. Erg ontroerend vond ik de Malawiaanse man (medewerker van een andere arts) die mij een dag na de overval een stukje hout in mijn hand drukte met de opmerking ‘Always keep with you, will protect you’. Hij vertelde dat hij ook medicijnen rond mijn huis had gestrooid om de kwade geesten af te weren. En evidence-based of niet, ik weet zeker dat het werkt. 

Beste lezers van Medisch Contact, dit is mijn laatste dagboek. Eind augustus studeer ik af. Kort daarna begin ik aan mijn eerste baan in het management van de Nederlandse gezondheidszorg. Daarmee is Afrika zeker niet vergeten (ja, toch in het bloed), maar het is nu goed om naar huis te gaan. Ik verheug me op enige efficiëntie, verantwoordelijksheidsgevoel, langetermijndenken en kopieerapparaten die het doen.

Zeven jaar geleden schreef ik mijn eerste dagboek voor dit tijdschrift. Als ik die eerste columns teruglees, krijg ik het idee dat ik mij sindsdien wel enigszins heb ontwikkeld. Jeetje, wat een naïef jong meisje was ik! Met grote levensvragen als ‘waarom wil iemand dokter worden?’ Die vraag heb ik mezelf nog wel vaak gesteld, maar het antwoord vind ik niet meer zo belangrijk. Ik heb gewoon enorm veel zin om mijn bijdrage aan de organisatie van de gezondheidszorg te leveren, want dat is mijn plek binnen de geneeskunde. Mocht u mij nog niet zat zijn en de columns willen teruglezen, dan kan dat. Binnenkort verschijnt namelijk een bundeling van zeven jaar ‘Emma’s dagboek’ met alle dagboeken vanaf mijn eerste dag als geneeskundestudent.

Rest mij u te bedanken voor uw leuke én kritische reacties van de afgelopen jaren op mijn verhalen. Dat is de grootste blijk van waardering die ik kon krijgen. Daarom vanuit Malawi een welgemeend ‘zikomo’, bedankt!

Emma

Klik hier voor het PDF van dit artikel