Samen sterk

Met de ramp van Volendam nog scherp op mijn netvlies - als ik deze eerste column in MC mag schrijven heeft de brand in ‘t Hemeltje zich net voltrokken - zit ik te dubben welke woorden het waard zijn om te worden opgeschreven. Natuurlijk dringt zich ook aan mij de vraag op hoe zoiets ingrijpends en dramatisch kan gebeuren in dit nette land. Zonder dat ik de pretentie heb die vraag te kunnen beantwoorden en zonder iets af te doen aan de hoogstaande en intensieve (gezondheids)zorg die nu door velen wordt geboden, komt er een woord naar boven: preventie.

Preventie: een enkel woord, maar met zoveel betekenis. Geen toverwoord, maar wel onderschat in zijn betekenis en belangrijkheid. Preventie is zorgen dat iets niet gebeurt, niet kan gebeuren, nooit meer kan gebeuren. Leren van eerdere fouten, anticiperen op onwenselijkheden. Risico’s uitsluiten, schade voorkomen. Het lijkt zo voor de hand te liggen. Niemand kiest toch voor narigheid, voor ongezondheid?

Toch hebben we dit drama niet kunnen voorkomen. Ook wij artsen niet, die als geen ander de resultaten en impact kennen van gezondheidsschade. Terwijl we zeggen dat we staan voor het beschermen en bewaken van de gezondheid van de mensen. Van mensen - jong en oud, werkend en niet-werkend - die aan onze zorg zijn toevertrouwd.

Kennelijk is het helemaal niet zo makkelijk om ieders gezondheid te beschermen. Niet alleen omdat we veel minder kundig en machtig zijn dan anderen wel eens denken of omdat er nu eenmaal ziekte en gebrek is, maar ook omdat mensen zich niet zo makkelijk laten beïnvloeden in hun gedrag of laten afhouden van ingeslepen patronen. Hoeveel van uw patiënten of cliënten volgen uw (preventief bedoeld) advies daadwerkelijk op? Hoeveel bedrijven voeren alle adviezen ter verbetering van de werkomstandigheden op een redelijke termijn ook uit?

Preventie is zelden spectaculair en je kunt er niet makkelijk mee scoren. Het past niet in het beeld van de heroïsche dokter. Vaak is pas op lange termijn aan te tonen of maatregelen werkelijk een preventieve bijdrage leveren. Je weet niet altijd of je door iets te doen erger voorkomt. Je weet wel dat je door iets níet te doen de kans op iets ergs laat bestaan. Bedrijfsartsen hebben een belangrijke taak bij preventie van gezondheidsschade in en door het werk. Dat vinden we zelf, maar dat zeggen ook de werkgevers, de werknemers(vertegenwoordigers) en de politiek (getuige recente uitspraken van staatssecretaris Hoogervorst).

Risico’s zijn meestal niet medisch maar zijn in andere factoren gelegen. Om die reden zal de bedrijfsarts samen met andere deskundigen, artsen en niet-artsen, (moeten) optrekken waar het preventie betreft. Hij of zij deelt daarmee niet de verantwoordelijkheid voor het beschermen van de gezondheid van de werknemer(s) met anderen, noch de verantwoordelijkheid voor het geven van een goed advies, maar wel de kennis om die bescherming ook waar te kunnen maken. Geen heroïek, maar kennis en durf komen hieraan te pas. Kennis van de risico’s en de durf om te adviseren tot een investering waarvan je het rendement niet precies kunt voorspellen, laat staan meten. Nog steeds blijkt uit onderzoek dat huisartsen en medisch specialisten het onduidelijk vinden wat er van een bedrijfsarts kan worden verwacht. Dat is jammer, want het werkt belemmerend. Door kennis over gezondheidsrisico’s buiten het werk en binnen het werk níet te bundelen en te delen, ontzeggen we onszelf de kracht en de macht van het advies en ontnemen we onze patiënten en cliënten optimale zorg. Zeker waar het preventie betreft.

Die onduidelijkheid trekken bedrijfsartsen zich aan. Heel praktisch. Door ons, via de NVAB, duidelijker te positioneren naar alle partijen waarmee en waarvoor we werken. Door ons aan te sluiten bij de KNMG. Bedrijfsartsen hebben collega’s uit het curatieve veld hard nodig. Wij hebben elkaar nodig om door het maatschappelijk belang van preventie te benadrukken de gezondheid van mensen te beschermen en te bewaken. Bundeling van kennis geeft grotere zeggingskracht. Dat moet effect hebben!

Natuurlijk kunnen wij een ramp als in Volendam niet voorkomen. Wel kunnen wij samen een realistisch beeld neerzetten van ons kunnen en onze betrokkenheid. We kunnen elkaar helpen om anderen te doordringen van het nut van gezond en veilig gedrag en van investeren in preventie.