Poortwachters

In China, een voor mij onbekend maar wel verwant land - mijn overgrootvader, wiens naam ik draag, verliet als kleine jongen zijn geboorteland China om uiteindelijk in Suriname te belanden - staan bij iedere tempelingang twee poortwachters. Om de gelovige die wil binnentreden te verwelkomen en te begeleiden. En om de niet-gelovige, die er niet thuishoort, weg te houden.

De gezondheidszorg kent ook poortwachters. Om te beginnen de huisartsen. Vanuit hun deskundigheid op het brede terrein van de gezondheidszorg en de meest voorkomende gezondheidsproblemen, en vanuit hun kennis van de sociale en maatschappelijke omgeving van hun patiënten, zijn zij bij uitstek in staat om te beoordelen welke zorg past bij een gepresenteerd gezondheidsprobleem. Zij kunnen aangeven of er specialistische zorg nodig is.

De medisch specialist geeft vervolgens aan of toegang tot ziekenhuiszorg aangewezen is. In de huidige praktijk vindt zijn of haar patiënt deze poort nogal eens gesloten. Geen IC-bed voorradig, blijft u maar wachten. U hebt recht op toegang tot deze tempel, maar we hebben hem te klein gebouwd.

Dan is er nóg een poortwachter. De poortwachter van de WAO, de verzekeringsarts. Deze collega moet bepalen of de werknemer een zodanig gezondheidsprobleem heeft dat hij of zij, ondanks alle huisartsenhulp, specialistische hulp of andere hulp, niet (meer) of nog niet in staat is om met werken het oorspronkelijke loon te verdienen. En of hij of zij dan de tempel van de WAO mag betreden.

Moeten huisarts en medisch specialist oneigenlijk en onnodig gebruik van dure specialistische en ziekenhuiszorg tegengaan, de verzekeringsarts waakt over oneigenlijk gebruik van publieke gelden. De stenen Chinese tempelwachters zijn van symbolische betekenis. Van onze collega-huisartsen, -medisch specialisten en -verzekeringsartsen wordt meer verwacht: daden en resultaat. Een heldere analyse, een toetsbaar oordeel, een juiste verwijzing, een goede uitleg. Op zichzelf allemaal eisen die aan professionals kunnen, zelfs moeten worden gesteld. Die professionals moeten echter wel zijn toegerust om zo’n taak te kunnen uitvoeren en de gelegenheid krijgen dat te doen.

En dan blijkt de praktijk weerbarstiger en complexer dan de theorie. Want huisartsen werken langer dan volgens de arbeidstijdenwet verantwoord is. Zij moeten soms uit tijdgebrek mensen doorlaten die misschien niet echt zijn geholpen met een plaats in de tempel. En medisch specialisten moeten vaak lange gangen vol bureaucratie door om vervolgens de poort alsnog gesloten te vinden.

Met de verzekeringsarts als poortwachter is het ook al niet best gesteld. De druk op deze poort is aanzienlijk, want velen willen de tempel binnen. Maar de poort is erg nauw, waardoor een grote menigte al lange tijd tevergeefs staat te dringen. En er komen steeds meer mensen bij. Bovendien is het binnen al erg vol, omdat velen lang blijven hangen. De verzekeringsartsen moeten zonder een deugdelijke wetenschappelijke onderbouwing hun werk doen. Voorzover zij gebruik kunnen maken van standaarden blijken deze vooral (uitsluitend) juridisch en niet medisch van aard.
Voor alle poortwachters geldt dat zij te maken hebben met tijdgebrek, maar ook met het wijdverspreide idee dat je als belastingbetaler met een ziektekostenverzekering recht hebt op wat de gezondheidszorg en de sociale zekerheid zoal te bieden hebben. Een even hardnekkig idee is dat problemen in het leven in het algemeen en problemen in het werk in het bijzonder, recht geven op ziekte en op toegang tot de tempels van de medisch specialist, het ziekenhuis, en de WAO. Met een verwijsfunctie op termijn en met de enorme focus op verzuim vandaag, komt ook voor de bedrijfsarts de poortwachtersfunctie steeds dichterbij.

Alle artsen, huidige en toekomstige poortwachters, vinden hun taak aan de poort belangrijk en willen deze waarmaken. Vandaar dat zij, huisartsen én medisch specialisten én bedrijfsartsen én verzekeringsartsen, het recht opeisen om te (kunnen) werken vanuit professionele standaarden en onder goede arbeidsomstandigheden. Samen sterk. Binnen de KNMG?!

Professioneel te kunnen werken,

dat eisen alle artsen