Oude mensen

Huisarts op Curaçao

Van oudsher is het op Curaçao de gewoonte dat oude mensen bij de kinderen blijven wonen. Eigenlijk is het andersom: de kinderen blijven bij de ouders wonen. Soms presenteren ouderen klachten over hun kinderen: ‘Ze willen niet luisteren.’ Bij doorvragen blijken die kinderen dan bijvoorbeeld al ruim over de dertig te zijn.

Tegenwoordig gaan kinderen echter steeds vaker op zichzelf wonen, waardoor zich soms de noodzaak voordoet dat ouders naar een ‘bejaardenhuis’ moeten. Er zijn ongeveer dertig grotere en kleinere bejaardenhuizen op het eiland, een aantal op commerciële basis en een aantal die onder het beheer vallen van de stichting Birgen di Rosario. Ongeveer 16 procent van de bevolking van Curaçao is zestig jaar of ouder, maar slechts 3,5 procent woont in een bejaardenhuis. Bij bejaardenhuizen op Curaçao moet je je wel iets anders voorstellen dan bij verzorgingshuizen in Nederland. Ze zijn veel minder luxueus en privacy bestaat er nauwelijks. Vaak slapen verschillende bewoners op één zaal. De - weinige - eigen kamers zijn over het algemeen voor mensen met geld. Dat neemt niet weg dat de sfeer toch heel goed en knus kan zijn. In een aantal aanleunwoningen wonen bejaarden die zichzelf goed kunnen redden, maar toch een toeziend oog nodig hebben. Er is ook een handje vol bejaardenflats. Alleen bemiddelde mensen kunnen die echter betalen.

De contacten met ouderen vind ik plezierig. Ze hebben veel levenservaring, iets wat de jongeren nog ontberen. Er zijn een paar kleurrijke oude mensen in de praktijk. De oudste van hen is een vijfennegentigjarige Venezolaan. Een kleine tanige man, met een sterk gekromde rug, een vilten bolhoedje op het hoofd dat zijn Zuid-Amerikaanse afkomst verraadt. Hij leunt op een fraaie wandelstok van eigen makelij, beschilderd in de kleuren licht- en donkergroen. De tijd dat hij nog geregeld in z’n hofje (stukje land met vruchtbomen) werkte, heeft hij intussen achter zich gelaten. Hij klimt gelukkig ook niet meer in de bomen om takken te snoeien. Sinds een ongelukkige val, een jaar geleden, kreeg hij door de familie een klimverbod opgelegd. Onlangs is hij ternauwernood aan de dood ontsnapt, toen een achterkleinkind een auto op het erf had weten te starten, die hem vervolgens bijna overreed.

Zijn huid toont de invloed van een jarenlange inwerking van de zon. Hij woont in een familie met enkelen van zijn kinderen, kleinkinderen en zelfs achterkleinkinderen. Deze gezinsstructuur, de zogeheten extended family, kwam vroeger veel voor, maar is tegenwoordig toch geleidelijk aan het afnemen. Curaçao moderniseert.

Het opmerkelijkste verhaal van de oude Venezolaan is echter dat van zijn schipbreuk. Een jaar of veertien geleden, hij was de tachtig al gepasseerd, was hij met een vissersboot op weg van Venezuela naar Curaçao, toen zijn boot zonk. Hij schijnt zwemmend de kust van Curaçao te hebben bereikt. Als zijn zoon het verhaal onlangs niet nog eens had bevestigd, zou ik het niet hebben geloofd, hoewel zijn activiteit in het hofje wel een aanwijzing vormt dat hij ertoe in staat kan zijn geweest.

Een andere patiënt, een ruim negentigjarige dame, sterk als een paard, komt altijd te voet naar de praktijk. Ze woont een halfuur lopen van ons vandaan. Doet nog steeds al haar eigen inkopen, wast, kookt, bakt en maakt haar huis schoon en ziet er zeker twintig jaar jonger uit dan haar kalenderleeftijd aangeeft. Het lastige, vooral voor haarzelf, is dat ze een beetje hypochonder is. Ze bezoekt frequent het spreekuur. Daar presenteert ze een merkwaardige verzameling klachten die - in de ruim negentien jaar dat ik haar nu ken - bij geen enkel ziektebeeld passen en waarvoor ik ook geen soelaas kan bieden. Niets helpt namelijk.
Er loopt gas door haar lichaam, van haar hoofd door de romp, door haar armen en benen tot in haar voeten en zelfs als ze plast heeft ze er last van. ‘Gas’ is een vaak gepresenteerde klacht. Het ontbreekt er nog maar aan dat ze de raffinaderij de schuld geeft. Er zijn namelijk patiënten die hun gasklachten toeschrijven aan de uitlaatgassen van de raffinaderij. Die kan verantwoordelijk worden gesteld voor een heleboel dingen: roetoverlast, astma-aanvallen, de rook vreet de huizen aan en tast metalen voorwerpen aan, maar het lijkt me dat zij niet verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor gasklachten.

Mijn opmerking dat ze kerngezond is en niet voor niets zo oud is geworden, mag niet baten. Ze zou vermoedelijk meer aan een tovenaar hebben dan aan een dokter. Als ik dat tegen haar zeg, moet ze smakelijk lachen. ‘Ik begrijp het. Ik zal een tijdje niet meer komen.’ Maar binnen de kortste keren is ze er weer.