Mogelijk nieuwe kankerbehandelingen

In twee publicaties presenteren internationale onderzoekgroepen onder leiding van René Bernards (Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis) mogelijke nieuwe behandelingen van huid-, long- en darmkanker.

Patiënten met melanoom veroorzaakt door de zogeheten BRAF-mutatie zijn gebaat bij BRAF-remmers, maar de tumoren ontwikkelen op den duur resistentie tegen de medicatie. Uit de kliniek is het een ervaringsfeit dat een medicijnpauze (‘drug holiday’) die resistentie soms weer kan opheffen. Hoe dat komt is door de groep van Bernards (Chong Sun e.a.) in Nature van deze week opgehelderd. Cruciaal blijkt een eiwit: EGFR. Melanoomcellen die veel EGFR aanmaken, overleven in aanwezigheid van de medicatie, maar delen minder snel bij afwezigheid ervan. In aanwezigheid van BRAF-remmers zullen die resistente cellen de overhand krijgen. Maar zodra de remmers niet meer worden gegeven, schudden zij de EGFR weer af. Daardoor worden ze weer gevoelig voor de medicatie. Dat opent de weg voor het effectiever inzetten van de medicijnpauze.

In Cell Reports melden Chong Sun e.a. dat laboratoriumonderzoek (in vitro en bij proefdieren) heeft uitgewezen dat zowel long- als darmkankercellen met een KRAS-mutatie effectief te bestrijden zijn met de combinatie van een zogeheten MEK-remmer, zoals selumetinib, en een middel dat de eiwitten EGFR en ERBB2 remt, zoals afatinib of dacomitinib. Volgende maand start een klinische trial waarbij uitbehandelde patiënten met darm- en longkanker met een KRAS-mutatie de nieuwe combinatietherapie krijgen.

KRAS blijkt gemuteerd in 30 percent van alle menselijke tumoren. Om precies te zijn in 90 procent van alle pancreaskankers, 40 procent van alle darmkankers en 20 procent van alle niet-kleincellige longkankers. Kankersoorten met een RAS-mutatie gelden over het algemeen als agressief en reageren slecht op de standaardbehandelingen.

Henk Maassen

• Nature, doi:10.1038/nature13121
• Cell Reports, 10.1016/j.celrep.2014.02.045

Lees ook:

• RAS-blokkade brengt kankeronderzoek verder 
• Kankeronderzoek staat voor tweesprong
• Kanker-special. Nr. 35 - 27 augustus 2009