Het post-antibiotische tijdperk nadert

We staan aan de vooravond van het ‘postantibiotische tijdperk’. Dat schrijven 26 infectieziektedeskundigen in een omvangrijk en alarmerend getoonzet rapport dat deze week door The Lancet Respiratory Diseases online is gepubliceerd. Mondiale, gecoördineerde actie is noodzakelijk, anders zullen we al binnen een paar jaar de nare gevolgen ondervinden van toenemende resistentie, aldus de auteurs. En dat terwijl allerlei majeure chirurgische ingrepen zoals orgaantransplantatie, de behandeling van prematuur geboren kinderen en chemotherapie afhankelijk zijn van de beschikbaarheid en werkzaamheid van antibiotica.

Overigens zou hun oproep geen nieuws moeten zijn, vinden ze. Ze trekken een vergelijking met klimaatverandering: de data zijn bekend, maar ernaar handelen is kennelijk een moeizaam politiek proces. Momenteel ontbreekt het dan ook aan een nationaal en internationaal samenhangende aanpak, zeggen de deskundigen. Zo moet er snel uitzicht komen op manieren om de ontwikkeling van nieuwe antibiotica te faciliteren en te financieren. Investeringen zijn nu meestal gebaseerd op de verwachting hoge volumina van een medicijn te kunnen verkopen. In het geval van (nieuwe) antibiotica kan dat averechts uitpakken: agressieve marketing en de inzet van financiële prikkels zou in tal van landen tot overmatig voorschrijven van middelen kunnen leiden. Dat zou de antibiotische crisis alleen maar verergeren.

Het beeld is verwarrend: in landen met een laag of een gemiddeld inkomen zouden goedkope antibiotica jaarlijks het leven kunnen redden van 509.000 kinderen met sepsis of longontsteking. Maar slechts een derde van deze kinderen krijgt deze middelen. Tegelijkertijd krijgen kinderen met diarree vaak wel volop antibiotica, terwijl rehydratiezout of zink zouden volstaan. En intussen worden in een hogelonenland als de VS mensen met hogeluchtweginfecties nog steeds op grote schaal behandeld met antibiotica.

Het gevolg van dit beleid is een toenemend risico op resistente infecties. En dat risico verlaagt op zichzelf weer de drempel bij clinici om vaker antibiotica met een breder spectrum voor te schrijven. Een potentieel rampzalige vicieuze cirkel is het gevolg.

Henk Maassen
    
www.thelancet.com/infection, DOI 10.1016/S1473-3099(13)70318-9

Lees ook:

• Meer infecties door antibioticaresistentie in Europa
• Special infectieziekten. Medisch Contact Nr. 16 - 18april 2013