Genade van een zachte dood

Discussies over beslissingen rond het levenseinde worden vaak niet alleen bepaald door spraakverwarring over definities, maar vooral ook door de verhulde levensvisie die achter de vraagstellingen van discussianten steekt. Zo ademt de bijdrage ‘Genade van een zachte dood’ van de Nijmeegse Ben J.P. Crul (MC 34/2004: 1312) als reactie op het hoofdredactioneel van de Utrechtse neef Ben V.M. Crul (MC 24/2004: 971) een sfeer waarin euthanasie eigenlijk niet zou moeten mogen en nu gelukkig ook niet meer hoeft omdat er terminale sedatie is.

Ben J.P.Crul benadert de twee kernbegrippen ‘euthanasie’ en ‘terminale sedatie’ niet als een gelijkwaardige keuzemogelijkheid voor de patiënt, maar met een duidelijke voorkeur voor de laatste als alternatief voor euthanasie, die hij kennelijk niet wenst. Waarom anders gaat hij volledig voorbij aan wat veel ervaringsdeskundige artsen melden (ook neef Ben V.M. trouwens), namelijk dat de bereidheid om euthanasie als laatste middel uit te voeren vaak zoveel rust geeft dat de patiënt in vrede en naar eigen wens ‘natuurlijk’ overlijdt? Past dat gegeven niet uitstekend in Zylicz’ model dat ook de verzekering van euthanasie in de eerste fase angst voor het onbekende wegneemt, waardoor in de tweede fase ruimte ontstaat om (palliatieve) zorg te ondergaan, te berusten in het lot, zodat vlak voor de dood in de derde fase een weloverwogen keuze kan worden gemaakt? Want die keuzemogelijkheid voor de patiënt zelf is het belangrijkst. In de praktijk van vandaag spelen zowel de gebonden als de vrije waardeoordelen in alle beslissingen een rol. Terminale sedatie heeft geen alleenrecht op de gebonden waardeoordelen, ook euthanasie kan en mag daar niet zonder.

Helaas sluit Ben J.P. niet aan bij het inzicht dat terminale sedatie en euthanasie elkaar niet uitsluiten, maar vaak in elkaars verlengde liggen en complementair zijn. Dan is het ook niet belangrijk meer of euthanasie uitzonderlijker is dan terminale sedatie of omgekeerd. Dan zijn beide reële keuzemogelijkheden voor een patiënt die weet dat hij gaat sterven.

Amsterdam,augustus 2004

Rob Jonquière, arts, directeur NVVE